Wat is sociaal toerisme precies? Voor wie? Door wie? En met welk doel? Met die vragen trok Professor Lynn Minnaert zopas de boer op in Vlaanderen. In zes denksessies kriebelde ze figuurlijk aan de tenen van professionals en vrijwilligers die zich betrokken voelen bij het sociaal toerisme in Vlaanderen. De sector blijkt verrassend open te staan voor vernieuwing, en zoekt hoe historisch gegroeide inzichten kunnen verbonden worden met nieuwe behoeften. Binnen enkele maanden hoopt Toerisme Vlaanderen in samenwerking met de sector een actieplan voor te leggen aan de nieuwe Vlaamse Regering.

Traditie verbinden met vernieuwing

Het sociaal toerisme in Vlaanderen groeide voornamelijk uit initiatieven van vakbonden en mutualiteiten. Meer dan een halve eeuw geleden maakten zij vakantie toegankelijk voor gewone mensen. Hun talrijke grote vakantiecentra spelen tot op vandaag een belangrijke rol in de toeristische industrie. 'Bij die grote spelers zit veel historisch gegroeide knowhow en ervaring. Tegelijk is het zo dat de wensen van vakantiegangers gaandeweg veranderden en dat er veel meer initiatieven en mogelijkheden zijn ontstaan.  We willen goed nadenken over hoe we traditie en vernieuwing dichter bij elkaar kunnen brengen', zegt Lynn.

Toenadering tussen private en sociale spelers

Bovendien staat ook de overheid niet stil. 'Er wordt nu anders gedacht over overheidssteun dan vroeger. De meeste organisaties zijn er zich sterk van bewust. Kunnen we nog van de overheid verwachten dat zij de belangrijkste ondersteuner van het sociaal toerisme blijven? Of willen we daar anders naar kijken?' Lynn merkt – tot haar plezier – dat de mensen in de sector open over deze vragen durven spreken.  'Ik zie een toenadering tussen de traditionele sociaal-toeristische organisaties, de not-for-profit initiatieven en de private sector.'

"De mensen hebben meer oren naar elkaars verhaal. Ze ontdekken wat ze van elkaar kunnen leren. Ze zijn bereid zichzelf in vraag te stellen."

Vlaanderen gewaardeerd voorbeeld in buitenland

Gaandeweg wordt duidelijk dat de kracht van een eigentijds sociaal toerisme in de samenwerking tussen privé, overheid én sociale sector zal liggen. Van nul moet Vlaanderen op dat vlak trouwens niet beginnen. Steunpunt Vakantieparticipatie bundelt  nu al het toeristisch aanbod vanuit al die sectoren om het toegankelijk te maken voor mensen in armoede.  Lynn stelde dit Vlaamse model voor in Amerika, Brazilië, Kazachstan. Overal wordt verbaasd en enthousiast gereageerd. 'Want het systeem draait niet hoofdzakelijk op overheidssteun, zelfs als je alle subsidies voor sociaal toeristische initiatieven bijtelt. Het feit dat private ondernemingen ook inspanningen doet, valt overal ter wereld in goede aarde.'

Sectoroverschrijdende samenwerking minder kwetsbaar

Buitenlandse deskundigen vinden het model van Vakantieparticipatie zo boeiend omdat de samenwerking tussen privé en overheid minder kwetsbaar is, want niet eenzijdig afhankelijk van overheidssteun. Het creëert bovendien een win-win voor vakantiegangers en toeristische aanbieders. Vakantiegangers krijgen veel meer keuzemogelijkheden en toeristische aanbieders kunnen rekenen op een groter publiek en een betere spreiding van het vakantieseizoen.

Sociaal toerisme is een waardenketen

Of het intussen in de focusgroepen al duidelijk werd wat 'sociaal toerisme' precies inhoudt, wilden we nog van Lynn weten. 'Belangrijkste kenmerk is het bereiken van mensen met een beperkt budget, al is het moeilijk daar harde grenzen aan te stellen. Een gezin met een normaal inkomen en veel medische uitgaven heeft het immers net zo moeilijk als een gezin met een laag inkomen. Sociaal toerisme biedt idealiter een totaalbenadering. Niet alleen een lagere prijs, maar ook ondersteuning en een aangepaste context behoort daartoe.'

"Misschien moeten we het zo durven zien: Het is niet zozeer de initiatiefnemer die 'sociaal toeristisch is', als wel diens aanbod in de totale waardeketen. Waar het dan om gaat is dat we in de sector een keten ineen puzzelen die de klant het beste dient."

In gesprek met

Lynn Minnaert is Assistant Professor aan de universiteit in New York.  Onder meer in samenwerking met Steunpunt Vakantieparticipatie doet ze onderzoek naar sociaal toerisme en de effecten van vakantie op het welbevinden van mensen in armoede.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.