Overslaan en naar de inhoud gaan

Vakantieverhalen als gouden draden in het leven weven

In gesprek met Chené Swart | 16 februari 2018

Wanneer hulpverleners ruimte bieden om te praten over vakantiebelevenissen, kunnen mensen hun hoop, ervaringen en ontdekkingen integreren in hun persoonlijke en familiale levenslijn. Dat zei onderzoeker Dan Benn van de Universiteit van Surrey onlangs in een gesprek met ons. Het is een interessante gedachte die ons bezighoudt. We praten erover met Chené Swart, een Zuid-Afrikaanse die zich specialiseerde in narratief werk. ‘Mensen zijn verhalenmakers’, zegt Chené. ‘Wanneer we elkaar uitnodigen om te vertellen, maken we van onze levens weer iets bijzonders.’ En dat is heel wat, in een tijd waarin gewone mensen amper durven denken dat hun leven bijzonder is.

A: ‘Hoe was je vakantie?’
B: ‘Te kort. Maar wel goed.’
A: ‘Waar ben je geweest?’
B: ‘Aan zee, zoals elk jaar.’
A: ‘Ah, ja. Toen ik nog kind was gingen wij ook naar zee.’
B: ‘…’

’t Was maar vakantie, niks verbazingwekkends. We kennen deze conversaties wel. De vakantiebabbel sputtert en we gaan over tot de orde van de dag.

Onze hele gewone levens…

Mensen wegen hun leven af tegenover de verhalen die de media hen voorschotelt. Tegen het licht van grote goedheid van Moeder Teresa of Nelson Mandela, de glamour van celebrity’s of prestaties van topsporters lijkt ons leven zo gewoontjes. ‘Ach, het is hoe het is’, zeggen we schouderophalend, 'doe maar normaal, dat is al zot genoeg.'

Met onze vakanties gaat het net zo. Wel een mooie tijd, maar ach, het leven valt weer snel in de gebruikelijke plooi. We kijken amper terug en vertellen er hooguit een beetje over in algemene termen. Daardoor nemen we niet de gelegenheid om die ervaringen te herbeleven. Chené Swart: ‘En dat is jammer, want door herinneren, vertellen en reflectie geven we onze ervaringen een waardevolle plek in ons levensverhaal.’

Iedereen levenskunstenaar

Nochtans leeft ieder mens een uniek leven. Allemaal zijn we dag in dag uit bezig om praktijken te ontwikkelen in levenskunst. Alleen worden die amper verteld, en al helemaal niet opgeschreven. Ervaringen komen en gaan. Herinneringen klasseren we als voorbij. Dat verandert wanneer mensen kunnen vertellen over hun belevenissen. Als er iemand is die luistert en echt wil begrijpen.

‘Vragen stellen en luisteren is een uitnodiging voor mensen om voorbije momenten betekenisrijk in te weven in hun leven.’
– Chené Swart

Al vertellend herontdekken we de schoonheid van momenten en de invloed ervan op ons leven. En – heel waardevol – wie vertelt aan iemand die echt luistert voelt zich gezien. Wie door een ander gezien wordt, kan zichzelf opnieuw zien.

Belichaamde kennis

In geuren en kleuren vertellen over gebeurtenissen is een vorm van opnieuw beleven. Door in herinnering terug naar vakantiemomenten te gaan, kunnen mensen die ervaringen een plaats geven in hun leven. Vertellen brengt de ervaring terug. Wat toen voelde als ‘sterk’, of ‘belangrijk’, of ‘deugddoend’, vindt zijn weg naar vandaag. We (her)ontdekken wat ons sterk maakt, wat we belangrijk vinden, wat ons deugd doet. Dat wordt dan actuele kennis, die we kunnen weven in ons leven hier en nu. Chené Swart noemt dat ‘belichaamde kennis’: die ontdekkingen krijgen letterlijk een plek in je lijf, waardoor je er weer bij kunt.

Draden weven in het weefwerk van ons leven

De Engelse onderzoeker Dan Benn concludeerde: ‘In diepgaande conversaties voor en na de vakantie ontstaat de ruimte om te reflecteren op gebeurtenissen, relaties en emoties. Dan schuift vakantie ‘in’ de levenslijn van mensen en wordt die ervaring zoveel rijker dan een korte ontsnapping uit een lastig leven.’ Chené noemt die reflecties ‘gouden draden’, die mensen al vertellend weven in het weefwerk van hun leven.

Sociaal werkers en vakantiebegeleiders kunnen dat waardevolle proces aanwakkeren door goede vragen te stellen en toegewijd te luisteren.

Please try this at home

Het ‘Hoe was je vakantie? – ‘Goed, dank u’ – gesprek kennen we maar al te goed. Hoe creëer je wel een kans om samen uit de vakantieherinnering een gouden draad te spinnen en in het leven van vandaag en de toekomst te weven?

Vraag naar momenten die mensen zich herinneren van hun vakantie. Momenten die ze koesteren, momenten waarop iets in beweging kwam, momenten waarvoor ze dankbaar zijn. En wees niet verbaasd als mensen stil worden van je vraag. We zijn niet meer gewend dat een ander echt wil weten wat je hebt beleefd en welke waarde dat voor jou heeft.

Laat ruimte, luister en vraag vanuit een oprechte nieuwsgierigheid: Waar was je, wie was bij je, wat kon je horen, ruiken, proeven, voelen? Vertel me over de natuur, het water, de wind op je huid. Vertel me over schoonheid, over vriendschap… Als mensen vertellen, eerst aarzelend, dan honderduit, gluurt de vakantie weer door een kier. Dan wordt die kier een open raam en waait de belevenis helemaal binnen. Een gouden draad in wording.

Gebruik de woorden die mensen zelf zeggen en vraag nieuwsgierig naar meer: Vertel me over nog meer momenten. Wat verraste je? Wat maakte je sprakeloos? Waar voelde je dat in je lijf? Wat voel je nu je dit vertelt?

En weef de herinneringen in het leven van vandaag: ‘Wat is er nu anders in je leven dan voor de vakantie? Wat had je in een potje willen doen om mee te nemen naar huis? Welke inzichten of beslissingen zijn in de kiem ontstaan op je vakantie? Welke titel zou je dat verhaal geven? Welke kracht neem je mee je leven in?


De ervaring van een waardig mens te zijn

Vragen over de natuur, over geuren, kleuren, schoonheid: ze brengen de ervaring van toen naar hier-en-nu. Vertellers kunnen het opnieuw voelen en beleven. Vertellen blaast het stof van de herinneringen. Daardoor schuift de vakantie-ervaring in het leven. Elke vraag over betekenis van de vakantie voor het leven hier en nu, weeft een gouden draad in iemands levensverhaal. Het leven voelt rijker, meer bijzonder, de moeite van het vertellen waard.

En ook dat betekent veel: want als iemand luistert, vraagt en wil begrijpen, voelt een mens zich gezien als authentiek persoon met een verhaal. Een waardig mens met boeiende ervaringen. En dan wordt alles een beetje anders.

Chené Swart

In gesprek met

Chené Swart woont in Pretoria, Zuid-Afrika. Ze is gespecialiseerd in narratief werk en is auteur van het boek ‘Re-authoring the World: The Narrative Lens and Practices for organisations, communities and individuals.’ Chené inspireert mensen over de hele wereld in haar re-authoring ideeën en conversaties. In Vlaanderen werkte ze ondermeer verscheidene keren samen met Toerisme Vlaanderen en het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze komt regelmatig naar Vlaanderen om, samen met Griet Bouwen, Storyweavers op te leiden.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 16 februari 2018 in de categorie Leereffecten.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |