Aan het begin van wat een memorabele zuiderse zomer zou worden, hadden we een lang gesprek met Peter De Wilde, administrateur generaal bij Toerisme Vlaanderen. We wisselden van gedachten over Toerisme Transformeert, een creatief traject waarin het overheidsagentschap en de sector samen nadenken over de kernwaarden van toerisme en hoe die in het toerisme van morgen tot uitdrukking komen. Een jaar na de start van Toerisme Transformeert (*) zijn sommige antwoorden onderweg. Ja, toerisme kan mensen en plekken transformeren. Ja, om dat mogelijk te maken staat de sector voor transformerende tijden. En neen: die transformatie kan niet gestuurd worden door de overheid, hooguit gefaciliteerd. Zoals een boswachter geen bomen kan doen groeien, maar wel voorwaarden kan scheppen waarin de biodiversiteit in het bos het werk doet.

Zijn er dingen uit Toerisme Transformeert die wortel beginnen schieten in de praktijk, vraag ik. Ik zie Peter twijfelen, zijn woorden wikken en wegen. Jazeker, zegt hij. Er groeit van alles, maar die beweging is wellicht nog wat pril om namen en concrete projecten te noemen. De kiemen zijn te jong om nu al in het volle daglicht te zetten. Hij ziet lokale besturen die van hun stad of gemeente vinden dat het een aantrekkelijke plek is. Zij willen lokaal ondernemerschap bij de bewoners aanmoedigen en zich tegelijk afvragen: wat moeten wij nu net niet zelf doen? En hij ziet regio’s – sommige nog voorzichtig aftastend, andere met wat doortastender hun toeristische potentieel onderzoeken en vormgeven met bewoners, lokale ondernemers en het middenveld.

Dicht bij eigen plek noemt Peter Bazel, het dorp waar hij thuis is. Hij ziet er schitterende initiatieven, zoals een jaarlijks feest waar bewoners samen het einde van de vakantie vieren. Intrigerende gedachte daarbij: ‘Dat is bijzonder succesvol, zonder dat het door een of andere overheid gepusht wordt. Integendeel: de overheid trekt zich daar terug en zoekt manieren om te ondersteunen in plaats van het zelf te doen. Dingen als dit houden mijn denken aan de gang over de toekomstige rol van de overheid, waar wij als Toerisme Vlaanderen ook een instrument van zijn.’

Een sterke vloot bestaat uit een diversiteit van schepen

In plaats van te sturen van bovenaf, komt het eropaan om te zien wat er bougeert op het veld, en te ontdekken hoe een overheidsagentschap als Toerisme Vlaanderen dat kan ondersteunen en versterken. Peter: ‘We zijn niet per definitie op zoek naar een nieuw groot vlaggenschip. Een sterke vloot bestaat uit een diversiteit van vele schepen die elk hun zeilen zetten naar de wind die hen op eigen koers brengt.’

Peter hoopt in het komende jaar met verve zichtbaar te kunnen maken wat nu vanaf de sokkels wordt opgebouwd. ‘Onze zoektocht blijkt intussen al wel op te vallen in het buitenland. Ik merk dat ik er met veel plezier en vaak over vertel op internationale ontmoetingen. En ik mag met trots zeggen: er leeft internationaal veel interesse en waardering voor het blijkbaar vrij unieke pad dat wij hier afleggen.’

“Wat we niet weten, moeten we met open geest onderzoeken. Die openheid wil ik overeind houden.” - Peter De Wilde

Dichter bij huis, in de Vlaamse toeristische sector, staat meteen na de zomervakantie een belangrijk moment op de agenda. Gedurende een tweedaagse denktank zullen geëngageerde mensen samen de inzichten en toekomstsporen beschrijven die gedurende het traject aan de oppervlakte kwamen.  Peter: ‘Het komt er nu op aan dat schrijfproces te faciliteren in dezelfde geest als die welke het denkproces tot nu toe mogelijk maakte. Dat onze zoekende houding overeind blijft, en niet vervalt in een krachtenspel van belangen. Ook dat hoort wat mij betreft bij de transformerende beweging die we hebben ingezet.’

Naar een nieuwe rol voor de overheid?

De administrateur-generaal van Toerisme Vlaanderen maakt er een punt van om het ontstane transformerende elan door te zetten. En dat betekent onder meer het proces blijven faciliteren, dienstbaar zijn aan wat nodig is en ruimte maken. Ruimte maken betekent soms ook : uit de weg gaan staan.

“Overal waar regelgeving elkaar tegenwerkt en beloftevolle initiatieven bemoeilijk, moeten we durven denken aan vereenvoudigen en mogelijk maken.”

Peter: ‘Ik zie regelmatig ondernemende mensen met volle gedrevenheid werken om nieuwe ideeën van de grond te krijgen. Vaak sleuren zij de lasten van een over-regulerende overheid als een blok aan het been mee. Als je daar goed over nadenkt, versta je dat: regelgeving ontstaat vaak om de status quo te beschermen, en in een tijd van transformatie werkt dat wel eens contraproductief. Ik geef een voorbeeld. Vanochtend ontmoette ik de initiatiefnemer van Slow Cabins, verblijfsplekken in de natuur waar mensen kunnen stil worden en vertragen. Op zich een tof initiatief dat het verblijfstoerisme een tot nu toe ongeziene dimensie kan meegeven. Die man zou bijna de moed opgeven omwille van de complexiteit van regelgeving op Vlaams niveau, terwijl zijn initiatief een geschenk is voor het toerisme in Vlaanderen. Het is niet plezant om toe te geven, maar inderdaad: De Vlaamse overheid – waar wij deel van uitmaken -  blinkt uit in regulitis.’

‘We hebben al veel regelgeving vereenvoudigd. Het Logiesdecreet is daar een voorbeeld van. Maar er kan nog veel werk verzet worden. Niet alleen in onze eigen sector, maar overal waar regelgeving elkaar kruist, soms tegenwerkt en initiatieven met een beloftevolle meerwaarde bemoeilijkt of totaal onmogelijk maakt.’

Partnerschappen opbouwen tussen burgers en overheid

Minder en slimmere regels dus, en meer coaching en ondersteuning: dat is waar een overheid vandaag het verschil kan maken, aldus Peter De Wilde. Een top-down benadering van beleid maken is niet meer van deze tijd, vindt Peter. Er moet een bottom-up benadering bijkomen. ‘En wij, medewerkers van een agentschap van de Vlaamse overheid, kunnen de wissel zijn waar die twee bewegingen en hun oprechte intenties elkaar vinden.’

Een overheidsagentschap als Toerisme Vlaanderen moet leren toegewijd luisteren naar wat de mensen willen realiseren en wat ze daarbij nodig hebben, aldus Peter De Wilde. Zoals bij Iedereen Verdient Vakantie al gebeurt, waar  partners samen vakantie willen mogelijk maken voor mensen die met vakantiedrempels kampen. Het is de uitdaging om als overheid aansluiting te vinden bij het publiek en hen de hand te reiken. ‘Samen kunnen we het debat voeren over wat burgers van een overheid verwachten en waarop ze zich op eigen kracht willen organiseren. Voor ons, gespecialiseerd overheidsagentschap, zie ik als toekomstige fundamentele rol: inspireren, verbinden en faciliteren.’

Naar een toerisme dat wortelt in de ziel van Vlaanderen

Wat de toekomst van toerisme – en bij uitbreiding de verblijfskwaliteit van onze lokale leefomgevingen – nodig heeft, is een aantrekkelijk toekomstbeeld, zegt Peter. Een beeld waarin actieve burgers en initiatiefnemers in de sector zichzelf herkennen en zich mee kunnen verbinden. Dat zal volgens hem alleen maar lukken als dat nauw aansluit bij hoe mensen hun identiteit en hun hoop beleven.

Wij, Vlamingen vinden het belangrijk ons verbonden te voelen met een thuis, een plek, een lokale gemeenschap. Wij hechten nog belang aan de kerktoren en het plein. Want daar ligt het café, de parochiezaal of het buurthuis. Daar ontmoet de gemeenschap elkaar. Daar spelen zich verhalen af die zich als herinneringen in onze identiteit nestelen. ‘Dat hebben we te respecteren en te versterken’, zegt Peter.  ‘En dat zullen we niet waarmaken als we van bovenaf hippe ideeën droppen.’ Hij noemt de herbestemming van onze in toenemende mate leegstaande kerken als voorbeeld. ‘Snelle herbestemmingen vanuit de wensdromen van enkele directe belanghebbenden is niet waar we moeten voor gaan, vind ik. Het is een pak duurzamer om met alle betrokkenen te zoeken hoe die plekken voor de lokale bevolking en bezoekers van betekenis kunnen zijn. Dan alleen kan de kerktoren zijn rol blijven vervullen, een rol die aansluit bij wat bewoners belangrijk vinden en waar hun identiteit en gevoel van plek en thuis mee verweven is.’

"Transformatie zegt iets over het proces. Iets komt in beweging, verandert en krijgt een nieuwe gedaante."

Peter: ‘Voor de toekomst van het toerisme geldt hetzelfde. We hebben de naam Toerisme Transformeert trouwens niet zomaar gekozen. Transformatie zegt iets over het proces: iets komt in beweging, ondergaat daardoor veranderingen krijgt een nieuwe gedaante. Het is precies dat proces waar het ons nu om gaat, samen met iedereen die wil betrokken zijn.’

Die beweging is nieuw, en toch ook niet. Terugkijkend krijgen acties en vraagstukken van voorheen opnieuw betekenis. Peter: ‘Als bedenkt wat ons de afgelopen jaren bij Toerisme Vlaanderen al bezighield, zie ik dat we al geruime tijd puzzelstukken aan het leggen zijn. Sinds we die zoektocht een naam en een traject hebben gegeven, hebben we nu ook de doos van de puzzel gevonden. Nu kunnen eindelijk zien wélke puzzel we precies aan het leggen zijn.’

_{(*) Lees de oproep bij Peter de Wilde bij de aftrap van ‘Toerisme Transformeert’ in vier coupletten hier}

_{Foto: Westtoer, Jimmy Kets (c) via Visit Flanders, fotogallerij Flickr} 

In gesprek met

Peter De Wilde (48) staat aan het hoofd van Toerisme Vlaanderen. De opdracht van Toerisme Vlaanderen is Vlaanderen in het buitenland en bij de eigen bevolking promoten als toeristische bestemming. In 2017 trapte hij het traject Toerisme Transformeert af en betrok mensen in en buiten de sector bij het samen nadenken over toekomstsporen voor toerisme in onze regio. In een reeks gesprekken stonden we toen, april 2017, stil bij zijn denksporen en hoop voor het traject. Die kan je hier lezen.

Inmiddels is een jaar verstreken. Welke inzichten rijpten in tussentijd? En waar mag het volgens Peter De Wilde nu verder naartoe? In twee artikels brengen we zijn geëvolueerde ideeën onder woorden.

• Toerisme Transformeert, de bedding is de plek waar je wortel schiet
• Toerisme Transformeert: tijd voor partnerschap tussen beleid en burgers 

​Wil je meer leren over het traject Toerisme Transformeert? Roept dit artikel ideeën bij je op? Wil je graag een reactie kwijt? Wil je verder op de hoogte worden gehouden? Ontdek hier nog meer inspiratie en laat van je horen. Het team van Toerisme Transformeert verwelkomt elke constructieve bijdrage.  

 

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.