Zelfs al reis je op je eentje, reizen doe je nooit alleen. Er is de reiziger. Er is gastvrouw of -heer. Er zijn de mensen die wonen op de plek waar de reiziger passeert. Er is de plek met een eigen identiteit, sfeer, geschiedenis, taal en eigenaardigheden. En, er is de verbinding tussen lokale mensen en ‘hun’ plek. Dat laatste is ontzettend belangrijk, vermoedt Peter De Wilde, administrateur-generaal bij Toerisme Vlaanderen. Daar – in die band tussen bewoners en plaats - borrelt de authentieke gastvrijheid die een deel van de transformerende kracht van toerisme uitmaakt. ‘Een mens moet zijn plaats kennen’, zegt Peter. En dan bedoelt hij niet dat we ons maar beter onder ’t spreekwoordelijke maaiveld verschuilen. Integendeel: waar mensen letterlijk hun plaats kennen en zich ermee verbonden voelen, groeit waarachtig gastheerschap.

Peter: ‘Overal waar ik in Vlaanderen kom, ontmoet ik mensen die zich intens verbonden voelen met ‘hun’ plek en gemeenschap. Plaats en gemeenschap staan niet los van elkaar.’ In dat samenspel tussen mens, plek, community en bezoeker ligt de voedingsbodem voor een toeristische beleving die reizigers rijker, wijzer, anders weer naar huis doet keren.

Over modder, torens en Vlaamse ver-beeld-kracht

Vlaanderen heeft haar bezoekers iets eigens te bieden. ‘Iets’ dat spoort met identiteit, wortelt in geschiedenis, oorsprong – hoe flou dat ook klinkt.  ’Ik heb daar zo een eigen-aardige theorie over’, aarzelt Peter. Vertel, zeggen we, want in eigenaardige verklaringen liggen soms parels die tot inspirerende kracht kunnen uitgroeien.

Peter: ‘Heel lang geleden lag het stukje land dat nu Vlaanderen is onder water. De zee trok zich terug, een nat laagland achterlatend. Het woord ‘Vlaming’ heeft trouwens dezelfde wortel als het woord ‘terp’: een hogere plek in een voor het overige vochtig gebied. Vlaanderen, een nat, modderig land dat zuigt aan voeten van mensen die het land proberen te onderwerpen. In de ziel van de mensen huist een vage angst om het alsnog te verliezen van de zuigkracht van de modder. Vlamingen voelen zich veiliger ‘op hoogte’. Onze voorouders bouwden hun belangrijke gebouwen om het hoogst. Dingen van grote waarden bewaren we ‘hoog en droog’. Vlaamse reizigers zoeken hoogtes op om ‘hoogte te krijgen’ van onbekende omgevingen. En ook het moeras speelt nog op. Het lijkt erop dat de zuigkracht van de modder ons ertoe drijft elkaar onder het maaiveld te houden.’

Iets anders wat ons, Vlamingen, overwegend kenmerkt, is onze voorliefde voor beeld. Waar de Fransen of Italianen zich bedienen van een ontzettend rijke taal en woordkunst, grijpen Vlamingen terug naar het beeld om complexiteit tot uitdrukking te brengen. ‘Miniatuurkunst en het typische Vlaamse perspectief in de beeldende kunst gaan uit van een zorgvuldige observatie, eerder dan van mathematische wetmatigheid’, zegt Peter. ‘Wij zijn meesters in het beeldend uitdrukken van wat onzegbaar is met onze woorden.’

Toerisme transformeert reiziger, gastheer en plaats

Het komt hierop neer: de kans is groot dat reizigers iets bijzonders vinden wanneer ze onze regio bezoeken. ‘Iets’ dat in onze historie en aard zit. Iets dat bezoekers kan inspireren, doen stilvallen, op ideeën brengt, in contact brengt met hun eigen wortels, twijfels en dromen. Als we dat unieke ‘iets’ herkennen, als we erkennen wat authentiek spoort met onze identiteit, dan boren we de transformerende kracht van reizen aan.  

"De verrijking van reizen werkt in op de reiziger, zijn gastheer en de plek waar beiden elkaar ontmoeten." - Peter De Wilde.

Peter: ‘Voor de toerist, en voor in potentie zes miljoen Vlamingen die gastheer in eigen regio zijn. De verrijking van reizen werkt in op de reiziger, zijn gastheer en de plek waar beiden elkaar ontmoeten.’ Dat is de rondgaande cirkel van ontwikkeling bij mensen en plekken. Getuige zijn dat iemand geraakt wordt, raakt jou ook. Zien wat iemand inspireert, inspireert jou ook. Reizigers brengen andere ogen mee, en helpen ons met nieuwe ogen kijken naar wat voor ons vertrouwd is. Kracht die door die vertrouwdheid onzichtbaar werd, wordt opnieuw opmerkelijk. Wat opnieuw opgemerkt wordt, kan transformeren.

Neem nu Sint-Katelijne Waver, om maar één Vlaams voorbeeld te noemen. Ooit was het Instituut van de Usulinen een kostschool met een internationale uitstraling. Meisjes uit omliggende landen brachten er een groot deel van hun jeugd door. Nu geven zij hun herinneringen door aan kinderen en kleinkinderen. Ze komen opnieuw naar Sint-Katelijne Waver en delen daarmee een stuk van hun leven met hun naasten. Daar ontstaan dan verhalen die betekenis toevoegen aan én die families, én de plek zelf. Transformatie is iets dat over en weer gaat, iets wederzijds.

Zo gezien houdt de transformerende kracht van toerisme niet op bij de reiziger die ‘anders’ naar huis gaat dan die is gekomen. De transformatie kan doorwerken, bij ons, in de lokale gemeenschap, op de plekken waar wij ons leven vormgeven. In die wisselwerking leren we ‘onze plaats kennen’, denkt Peter De Wilde.

Reizen helpt ‘je plaats kennen’

‘Ik heb zelf de ervaring verknocht te zijn aan mijn omgeving’, zegt Peter. De band die je hebt met de plek waar je woont, tussen mensen waar je waarachtig kunt zijn, waar anderen jouw eigenheid zien en aanvaarden: dat allemaal bijeen is ‘thuis’. ‘Je plaats kennen’ is een proces van dieper doordringen in de betekenis van ‘thuis’ en hoe je dat vormt en gelukkig maakt. Zelf reizen en in contact komen met bezoekers versterkt dat proces, denkt Peter.

"Zelf reizen en in contact komen met bezoekers helpt om je plaats te kennen​." - Peter De Wilde

‘Als meer mensen ‘hun plaats kennen’, kan er een gigantische positieve drive ontstaan. Neem nu de Vlaamse Ardennen. Ik heb daar overal mensen ontmoet die gepassioneerd over hun plaats vertellen. Die passie draagt ertoe bij dat het totaalbeeld klopt: de omgeving is schitterend, cultuur, geschiedenis en natuur zijn in balans en mensen met passie verbinden dat allemaal op een manier die reizigers -en daardoor ook henzelf - raakt.’

Foto: Sint-Truiden by Lights - Visit Flanders - bron: https://www.flickr.com/photos/visitflanders/

In gesprek met

Op zoek naar de transformerende kracht van toerisme

Peter De Wilde (48) staat aan het hoofd van Toerisme Vlaanderen. De opdracht van Toerisme Vlaanderen is Vlaanderen in het buitenland en bij de eigen bevolking promoten als toeristische bestemming. Maar waarom eigenlijk? Welke kracht kan uitgaan van toerisme, met welke meerwaarden en voor wie?  ‘De vragen stellen is een oefening in nederigheid’, zegt Peter De Wilde. ‘Het helpt ons dieper begrijpen wat we – Toerisme Vlaanderen - ‘maar’ zijn en wat we ‘maar’ kunnen. De antwoorden liggen in de context waarin we werken. Fundamenteler begrijpen waarom we doen wat we doen, kan ons completer maken.’

In een lang gesprek met Peter reizen we langs intuïtieve vermoedens, inzichten, en hoop. Kan van toerisme een transformerende kracht uitgaan? En wie of wat transformeert er dan? Kan toerisme daardoor bijdragen aan levendige gemeenschappen, verbinding van mensen met elkaar, met plaats en met de wereld?

In vier artikels staan we samen met Peter De Wilde stil bij de betekenis van reizen, het belang van je plaats kennen, de uitdaging om nieuwe verbindingen te leggen in onze regio en de uitdagingen van Toerisme Vlaanderen om bij te dragen aan een breed maatschappelijk project.

Toerisme Transformeert?

              1ste couplet: ‘Wie reist, verandert’
​              2de couplet: ‘Ken je plaats’
​              3de couplet: ‘Plekken en passies verbinden’
              4de couplet: ‘Nieuw maatschappelijk project’

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.