Overslaan en naar de inhoud gaan

Texture: duivengevangenis in oorlogsjaren, unieke museumervaring vandaag

In gesprek met Greet Verschatse | 19 maart 2015

Pal aan de Leie ligt een fonkelnieuw Kortrijks museum waar je handen mee mogen op ontdekkingstocht. Waar je verwondering ervaart. Verwondering om hoe de geschiedenis en welvaart van de regio rond Kortrijk intens verstrengeld is met de teelt en verwerking van vlas. Waar je het verband ontdekt tussen vlas en motorhelmen. Of waar je verrast opkijkt als je hoort dat vlas uit het Kortrijkse verwerkt zit in de Amerikaanse dollarbiljetten. Greet Verschatse, historica bij de stad Kortrijk en mede-bedenker van Texture, verstaat de kunst om haar bezoekers bij de lurven te vatten en ademloos te boeien. Ze vertelt met pure passie, en die werkt al gauw aanstekelijk.

 

Maar eerst een antwoord op een prangende vraag. Een duivengevangenis? Daar hadden we nog nooit van gehoord. Greet: ‘Het gebouw waar Texture nu tentoonstelt is in 1913 gebouwd door de Engelsen. Het moest dienen als een ruimte van waaruit het hier bewerkte vlas zou worden opgeslagen en via de Leie kon worden verscheept naar Engeland. De Eerste Wereldoorlog besliste daar echter anders over. Toen de Duitsers Kortrijk bezetten, brachten ze hier de duiven bijeen die ze aansloegen bij de plaatselijke bevolking. Want duiven waren in de ogen van de bezetter mogelijke overbrengers van berichten naar Engeland.’

Linnen duiven
Overal in het museum waken duiven, als getuige van de oorlogsgeschiedenis

 

Van vlas tot het Lam Gods

Tweehonderd linnen duiven kijken vandaag vanuit alle hoeken van het museum toe op bezoekers. Als een knipoog naar de moeilijke oorlogsjaren. Hun buikjes zijn gevuld met lijnzaad: de minuscule zaadjes van vlas. En zo belanden we bij de vele toepassingen van vlas. Lijnzaadolie wordt vandaag bijvoorbeeld nog verwerkt in vloerzeep, in linoleum – een streekproduct – en verf. Dat laatste deden de middeleeuwse kunstenaars trouwens al. ‘Lijnzaadolie verbindt zich heel goed met kleurpigmenten en droogt langzaam. Het doet de verf prachtig glanzen. Zonder lijnzaadolie – en dus vlas -  hadden we nooit zo’n schitterend Lam Gods gehad’, zegt Greet.

Greet Verschatse in Texture
Verschillende kleuren en stoffen. Voelen mag.

 

Wat is er Belgisch aan de dollar?

Het vlas zelf was eeuwenlang de basis voor verfijnde stoffen als damast en kant. Het werd deels geteeld in de streek en deels ingevoerd vanuit de omliggende landen, en hier in de Leie ‘geroot’. De optimale stroming en temperatuur van het water deed de vlasvezels loskomen van de plant. Pas daarna, en nadat de vezels droog waren, kon het spinnen en daarna weven van stoffen beginnen. Nu wordt vlas ook verwerkt in alles wat soepel, licht en ijzersterk moet zijn. Tennisrackets, motorhelmen, hockeysticks bijvoorbeeld. Net zoals in de wedstrijdfiets van Tom Boonen. En in de Amerikaanse dollarbiljetten. Greet: ‘Als je dacht dat daar papier bij kwam kijken: mis! Dollars bestaan voor drie kwart uit katoen, en één kwart uit Vlas. Vaak Belgisch vlas.’

Hardnekkig doorzettingsvermogen, eigen aan de streek

Texture vertelt ook het verhaal van West-Vlaams ondernemerschap, gezien door de lens van de vlasteelt en productie. Het wordt ineens overduidelijk waarom West-Vlamingen hardnekkige arbeiders, hardnekkige ondernemers zijn. Greet: ‘Ze hebben zich doorheen de geschiedenis vaak moeten heruitvinden, moeten creatief zijn op momenten dat hun broodwinning stevig onder druk kwam te staan.’ De vlasverwerkende huisnijverheid van de middeleeuwen ontpopte zich via de industriële revolutie, de technologische ontwikkelingen en de globaliserende economie tot een succesvolle industrie van machinebouw, vloerbekleding en andere vlasgebonden producten.

“West-Vlaamse arbeiders en ondernemers hebben zichzelf maar al te vaak opnieuw moeten uitvinden. Vandaar die hardnekkigheid.”

Wij, vlassers

En daarmee is Texture ook vandaag nog erg actueel. Het inspireert om even middenin die geschiedenis te staan, en te ontdekken dat het altijd opnieuw de flexibele creatieve geest van mensen is die er bij economische rampspoed in slaagt om op de fundamenten weer toekomst te bouwen. Greet: ‘Wij, vlassers is een uitspraak die tot op vandaag nog gebruikt wordt, en daarin klinkt het doorzettingsvermogen van de boeren en arbeiders van toen, en de ondernemende geesten van vandaag.’

Kriebelende tentoonstelling voor grote mensen en kinderen

Texture kriebelt je nieuwsgierigheid, je handen en je verbeelding. Je mag voelen aan grote balen vlas, je kunt stoffen betasten, duiven aaien, lijnzaadjes door je vingers laten glijden. Je reist door de tijd en ontdekt hoezeer vlas ook nu nog deel uitmaakt van ons leven. Heel herkenbaar en toch echt nieuw. Vaak denk je verwonderd ‘Ach, zit dat zo?’

En kinderen? Die hebben hun eigen route op maat door het museum. Staf Stekel wacht hen op. Want alleen kinderen kunnen hem bevrijden uit zijn wat te enge kooi. Als hen dat lukt, geeft hij ze met plezier een cadeautje mee.

Texture, gelegen aan de oever van de Leie
Texture, gelegen aan de oever van de Leie

 

In gesprek met

Greet Verschatse is als historica werkzaam bij de stad Kortrijk. Ze is een bijzonder inspirerend rasverteller Recent werkte Greet mee aan het opzet van het nieuwe vlasmuseum ‘Texture’, dat opende in oktober 2014,  en de tijdelijke tentoonstelling in het museum Kortrijk 1302. Naast een duik in de geschiedenis van de Guldensporenslag, vertelt die tentoonstelling ‘In het spoor van een spion’ het verhaal de bezette stad ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Beide tentoonstellingen zitten sinds dit jaar in de gids daguitstappen van Vakantieparticipatie. Mensen in armoede kunnen –mits vooraf boeken via Vakantieparticipatie – binnen aan kortingstarief.

Dit verhaal werd gepubliceerd op 19 maart 2015 in de categorie Cultuur.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.

Copyright © 2024 Steunpunt vakantieparticipatie | Disclaimer | Privacy |