600 toeristische ondernemers, 1550 sociale organisaties en 10 medewerkers vormen samen Vakantieparticipatie: een netwerk dat op jaarbasis 123.000 mensen in armoede bereikt. En het blijft groeien: méér aanbieders, meer sociale organisaties, meer vakantiegangers. Bovendien kreeg het steunpunt van de minister van Toerisme de opdracht om ook voor andere doelgroepen vakantiedrempels weg te nemen. De uitdagingen zijn niet gering. Een goed begrip van de sterkten van het netwerk helpt die uitdagingen verstandig aan te pakken.

Marianne Schapmans, directeur Vakantieparticipatie spreekt erover met Professor Dr. Frank Lambrechts. Frank is verbonden aan de Faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen van de Universiteit Hasselt. Zijn bijzondere interesse gaat uit naar innovatieve samenwerkingsverbanden in en tussen ondernemingen en organisaties. In dialoog onderzoeken Marianne en Frank de kracht van Vakantieparticipatie. Wat maakt dat het zo stevig werkt? En hoe vrijwaren we die kracht voor de toekomst? 

Een netwerk tussen sociale organisaties en ondernemingen: straf

Marianne: ‘Aan de ene kant zijn er de hoteluitbaters, pretparken, musea. Die zijn fier op hun locatie en hun aanbod en geven uit eigen budget korting aan mensen in armoede. Aan de andere kant zijn er sociale organisaties als welzijnsschakels, buurtwerk, jeugdbescherming. Die staan dicht bij mensen in armoede. Ons team brengt dat samen, bemiddelt, promoot. Korting alleen werkt niet, want dan komt het aanbod niet bij mensen in armoede. Begeleiding alleen, zonder een betaalbaar aanbod van verblijven en attracties, werkt ook niet. We hebben allebei die partners nodig. En dan zijn er nog andere actoren die een verschil kunnen maken. De Lijn en sociale restaurants bijvoorbeeld, zij helpen ook om vakantie haalbaar te maken voor mensen met een beperkt budget.’

Frank: ‘Knap is dat jullie er in slagen om heel verschillende actoren bijeen te brengen op een manier die werkt. Dat zien we in de praktijk eigenlijk bijzonder weinig. Veel netwerken lopen vast op verwachtingen die botsen, op realiteiten die heel verschillend zijn.’ 

Marianne: ‘Het is niet zo vanzelfsprekend om die verschillende partners met mekaar te verbinden. We doen daar wel van alles voor. We maken ontmoeting mogelijk. We stimuleren partnerschappen tussen toeristische bedrijven en sociale organisaties. We proberen iedereen te laten blinken in wat die bijdraagt. We houden de aandacht bij sterkten die onze partners in het netwerk inbrengen. Trouwens: in het begin kwamen de ondernemers nog niet graag naar buiten met hun engagement voor mensen in armoede. Dat is nu veranderd. Ze willen nu wél dat het gezien wordt, wellicht omdat ze ontdekten dat de Vlaming daar gevoeliger voor geworden is.

Het als bedrijf goed doen
is verbonden met ‘het goede doen’ in de omgeving

Frank: ‘De hele MVO-gedachte (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) heeft zijn weg naar de ondernemerswereld gevonden. Ondernemers beginnen te beseffen dat het economisch goed doen verbonden is met het goede doen voor de gemeenschap. Ik zit zelf vaak tussen ondernemers en hoor steeds meer verhalen in die richting. Vanuit het standpunt van de ondernemer gezien is MVO iets dat economisch belangrijker wordt.’

Marianne: ‘Dat zien wij ook in ons netwerk. Onze toeristische partners zien het tegenwoordig wel zitten om hun engagement te tonen via een label. Zo’n label is er nog niet, maar ik hoor de vraag steeds vaker. Een paar jaar geleden was daar nog geen animo voor. Maar het gaat ook nog verder. Er zijn ondernemers die via hun engagement precies het type klanten wil aantrekken dat gevoelig voor is voor die maatschappelijke meerwaarde.  In een rondvraag vertellen toeristische partners dat  het economische niet primeert, maar wel het gemeenschappelijke doel ‘iedereen verdient vakantie’ .

Betrouwbaar concept, complete service

Frank: ‘Toch straf dat die ondernemers jullie rol aanvaarden. Want je zou ook kunnen denken dat ze het Steunpunt Vakantieparticipatie ervaren als een overheidsdienst die op hun terrein komt. Wat maakt dat ze jullie rol waarderen?’

Marianne: ‘Ze krijgen er een betere bezetting van hun accommodatie voor natuurlijk. We proberen het hen ook gemakkelijk te maken om engagement te nemen, door alle mogelijke extra gedoe van hen over te nemen. De sociale organisaties screenen de vakantiegangers op de inkomensvoorwaarden. Daar hoeven de ondernemers zich niet mee bezig te houden, ze kunnen erop vertrouwen dat hun korting bij de juiste mensen terecht komt. Bij vragen of problemen kunnen ze ons meteen bellen. Wij adviseren en bemiddelen als het nodig is, zonder uitstel. We gaan ook mee op zoek naar mogelijkheden om kalme periodes in hun accommodatie in te vullen via het netwerk. Als we die services zouden wegnemen, is het gedaan met hun engagement. Die extra dingen zijn een geruststelling, en die trekt de vakantieverblijven en attracties over de streep om mee te doen.’

Netwerk groeit en wordt meer divers

Marianne: ‘Trouwens, het netwerk wordt gaandeweg nog gevarieerder. Naast de partners die ik al noemde, zijn er de autocarbedrijven, gemeentelijke toeristische diensten en Vlaamse overheidsagentschappen zoals Natuur en Bos die met ons willen meedenken en zoeken naar wederzijdse versterking.’

‘We bouwen ook aan een netwerk van Rap op Stap kantoren: kleine sociale reisbureautjes, vaak op initiatief van een OCMW of sociale organisatie en bemand door vrijwilligers en doelgroepmedewerkers .  Ook zien we steeds meer provinciale toeristische diensten combinaties maken tussen hun aanbod en een breder welzijnsperspectief. De hertekening van de provincies doet hen naar manieren zoeken om via hun grondgebonden bevoegdheid toch nog impact te kunnen hebben op welzijn. 

Frank: ‘De effecten van overheidsbeslissingen zijn blijkbaar direct voelbaar in jullie netwerk. Het toont aan hoe belangrijk het is om als overheid structureel te blijven denken en bestaande structuren te ondersteunen.’

Marianne: ‘Ik vind de provincie Oost-Vlaanderen daar wel een mooi voorbeeld van. Zij gaan hun netwerk van plaatselijke Rap op Stap kantoren ferm uitbreiden. Ze geloven in het hefboomeffect ervan. Wij zijn daar heel blij mee, want we merken vaak dat als iemand zijn nek durft uitsteken en initiatief neemt, dat er dan nog meer volgt. 

Dit is deel 1 van een artikel in drie bedrijven. Deel 2 lees je hier. Deel drie vind je hier.

In gesprek met

Soms moet een mens eens uit zijn kot. Om even vanop afstand te kunnen beschouwen. Om inspiratie te vinden in gesprek met een ander. Want nieuwe invalshoeken op datgene waar je dag na dag gedreven aan bouwt, maken het pad naar morgen beter zichtbaar. Marianne Schapmans, directeur van Vakantieparticipatie bij Toerisme Vlaanderen, trok onlangs de deur van haar bureau voor een halve dag dicht, en die van Professor Dr. Frank Lambrechts (Universiteit Hasselt) open. 

Frank is hoofddocent aan de faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen en verbonden aan het Kenniscentrum voor Ondernemerschap en Innovatie (KIZOK). Hij doceert de vakken Organisatieverandering en Strategievorming, Sustainable Entrepreneurship en Familiebedrijven. Frank is bijzonder geïnteresseerd in hoe mensen in organisaties en stakeholdersgroepen samenwerken, hoe netwerken succesvol kunnen zijn en welke belofte voor duurzaam ondernemerschap in de bredere context van de samenleving daarin schuilt. 

Frank en Marianne spreken elkaar voor het eerst. Drie uur na de eerste handdruk wordt er verbaasd op de horloges gekeken. Of het al zo laat is?  Drie uur gesprek laat zich niet samenvatten in een artikel van één pagina, tenzij de grove borstel alle nuances wegveegt. Dat zou jammer zijn. Daarom: een artikel in drie delen. 

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.