Hoe ga ik er geraken? Wat met mijn kat terwijl ik weg ben? Wat ga ik ginder concreet doen? Voor sommige vakantiegangers zijn dit grote zorgen. Leven met armoede komt met veel meer uitdagingen dan de meeste mensen zich kunnen voorstellen, vertelt Kris Roels. Hij is verbonden aan de organisatie ATD Vierde Wereld, een internationale mensenrechtenorganisatie die opkomt voor een samenleving zonder armoede en uitsluiting. ATD staat voor All Together for Dignity: allen samen voor waardigheid. Mensen op stap krijgen is voor Kris een belangrijke sleutel op weg naar waardigheid. ‘Kunst beleven en op vakantie trekken zijn wapens tegen armoede,’ zo citeert Kris de stichter van de organisatie, Joseph Wresinski.

Cultuur van de bovenste plank

Verschillende keren per jaar trekt Kris met een groep van ATD Vierde Wereld naar de pre-generale repetities van de Brusselse Muntschouwburg. Macbeth van Shakespeare passeerde de revue, ze beleefden het verhaal van Jeanne d’Arc op de vuurstapel, en nu is het uitkijken naar La Nozze di Figaro, met muziek van Wolfgang Amadeus Mozart. ‘Voor sommige van onze mensen zijn dit echt hoogtepunten,’ zegt Kris. Hij vertelt over een dame uit Oostende. ‘Telkens als er een nieuwe opera op stapel staat loopt ze op wolkjes,’ lacht Kris. ‘Ze herleeft als ze naar de opera kan en heeft er nadien nog een volle week deugd van.

“Echt luisteren naar mensen is echt essentieel.”

Een museum in huis

Samen kunst beleven, en die ervaringen delen met anderen is bijzonder krachtig, zegt Kris. Hij vertelt over een dame uit Koekelberg. ‘Ik wist dat ze graag schilderde, maar ze was nog nooit in een museum geweest.’ Kris nodigde haar uit voor een uitstap naar het Museum voor Schone Kunsten in Brussel. ‘Het was een openbaring. Onderweg naar huis zei ze: ik ga van mijn huis een museum maken.’ Ze stelde vanaf dan haar woonst open voor mensen uit de buurt, die naar haar schilderijen kunnen komen kijken.

Omwegje

De veerkracht en vindingrijkheid van mensen in armoede is regelmatig een bron voor ontroering voor Kris. Uit zijn tijd als vakantiebegeleider herinnert hij zich nog levendig het verhaal van een man waarmee hij naar de winkel ging om inkopen te doen voor de maaltijd. Hij vroeg aan de verkoopster of ze hem kon helpen omdat hij zijn bril was vergeten. Kris: ‘Eigenlijk kon de man amper lezen. Via dit omwegje wist hij zijn waardigheid te behouden en zich uit de slag te trekken. Ik zal dat nooit vergeten.’

“Samen kunst beleven is krachtig.”

Luisteren in plaats van spreken

Kris begeleidt samenkomsten van de Volksuniversiteit: een plek waar mensen in armoede en mensen die hun strijd steunen elkaar ontmoeten. Er wordt gewerkt rond gezondheid, huisvesting, de toekomst van onze kinderen en recht op vakantie. Ook hier staat waardigheid centraal. ‘Dat wil concreet zeggen dat we vertrekken vanuit de ervaringen en de kennis van mensen met armoede-ervaringen.’ In de volksuniversiteit krijgt iedereen de kans om zijn denken te structureren en zijn mening te uiten. Er worden ook vaak gastsprekers uitgenodigd. ‘Maar,’ zegt Kris, ‘Van hen verwachten we vooral dat ze luisteren in plaats van spreken. Om waardevol advies te kunnen geven moeten ze ten volle begrijpen wat er leeft aan de onderkant. Echt luisteren naar mensen is echt essentieel.’

Headerfoto: Suzanne Jutzeler via pixabay

In gesprek met

Kris Roels koos als student orthopedagogie voor een stageplaats bij Poverello Brussel. Hij wou uit eerste hand ondervinden hoe onze samenleving omspringt met de armsten onder ons en net daar een verschil maken. Hij is verbonden aan ATD Vierde Wereld sinds 1990 en werkte onder meer in afdelingen in New York, Colmar/Straatsburg en Brussel. ATD Vierde Wereld is een internationale mensenrechtenbeweging die opkomt voor een samenleving zonder armoede en uitsluiting. Kris was ook een tijd aan de slag als vakantiebegeleider en runt een straatbibliotheek in West-Vlaanderen.

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder.