‘Ik vind het de taak van elk OCMW om mensen te ont-schuld-igen. En dat probeer ik hier te doen, op een creatieve en verantwoorde manier.’ Nancy Claessens ging achttien jaar geleden de uitdaging aan een vormingscentrum op te zetten in het OCMW van Beringen. Haar drijfveer: ‘Altijd maar die schaamte waarmee mensen worstelen, ik wil me daar niet bij neerleggen.’ Haar OCMW- vormingscentrum is een veilige hub waar mensen in armoede opnieuw zelfrespect, zelfvertrouwen en hoop kunnen ontwikkelen. En dat hoort zo, zegt Nancy: ‘niemand kiest voor een leven dat barst van de problemen. Een scheiding, een verleden van mishandeling, verslaving: niemand vraagt dat hé. En zelfs al heb je er wel een aandeel in, dan is het nog je schuld niet.’

Het OCMW-vormingscentrum in Beringen is vrij uniek. ‘Bij verschillende gemeenten is de interesse wel gewekt, maar tot nu toe lijkt het erop dat ik hier pionierswerk doe’, zegt Nancy. OCMW-cliënten leren er naaien, maken kennis met de digitale wereld of bereiden zich voor op latere sollicitaties. Vrouwen leren er weer stralen, langdurig werkzoekenden gaan op ontdekkingstocht naar hun talenten en ontwerpen een professionele toekomst die bij hen past. Mensen in financiële moeilijkheden kunnen er in groep werken aan budgetvaardigheden.

Schuld en schaamte

Of in dat groepswerk rond budget ook gepraat wordt over vakantie en vrijetijd, wil ik weten. ‘Ja, absoluut’, beaamt Nancy. ‘En – jammer dat ik het zo straf moet zeggen – het is het allereerste waar mensen op besparen. Hier speelt die vreselijke schaamte een grote rol. Mensen voelen zich schuldig omdat ze in de miserie zitten. Ze zijn bang wat de mensen zullen denken als ze toch vakantie nemen. Tenzij natuurlijk niemand in hun omgeving weet dat ze met armoede worstelen, dan gebeurt het omgekeerde: dan zouden ze zich nog verder in de schulden werken om maar niet te moeten tonen dat vakantie hen niet meer lukt.’

Armoede deukt creativiteit 

‘Mensen zitten vaak zo vast in hun denkpatronen en miseriegedachten, dat hun creativiteit rond vrijetijd en vakantie gedeukt is. Ze komen zelf niet meer op het idee dat een namiddag spelen in de speeltuin van Koersel Kapelleke gratis is, of dat samen picknicken ook heerlijk is voor de kinderen. We moeten hen dat expliciet vertellen en dan raken ze geprikkeld om wel iets te ondernemen.’

“Mensen opnieuw leren genieten, dat is wat we hen moeten aanleren.” - Nancy Claessens

Vakantie organiseren voor mensen in armoede is niet echt de taak van een OCMW, vindt Nancy. De gevoeligheid ervoor stimuleren wel, zeker voor gezinnen met kinderen. Rap op Stap heeft een spreekuur bij het OCMW, en af en toe organiseert het OCMW een gezinsuitstap. ‘Het is een leuke dag, maar om echt een vakantiegevoel te installeren is het wat mager.’

Gedurfd experiment

Onder impuls van het fonds voor kinderarmoedebestrijding namen Nancy en haar collega’s twee jaar geleden contact met vzw Nature. Samen bedachten ze een tentenkamp in de Ardennen voor een achttal gezinnen met kinderen. Toen de gezinnen al enkele dagen op kamp waren, gingen Nancy en haar collega’s op bezoek. Het regende al dagen pijpenstelen, en nog voor ze op de kampweide arriveerden, speelden ze met het idee het kamp vervroegd te moeten opbreken.

Dat bleek een stevige onderschatting van die magische veerkracht die tijdens vakantie de kop opsteekt. ‘De mensen zagen er niet uit. Hun tenten stonden in de modder. En iedereen straalde. Niemand had de minste behoefte om naar huis te gaan. Het was zalig om te zien hoe ze daar genoten van elkaar. Hoe ze – onder een gammel afdak – samen aten. Zonder luxe, maar dicht bij elkaar en bij de natuur.’ Dagen later kwam de groep thuis. ‘Hun kleren stonden stijf van de modder. Niemand had spijt. Iedereen zag er kerngezond uit. De vakantie, het plezier van de kinderen en de onderlinge gesprekken tijdens de avond kampuren hadden hen ongelooflijk deugd gedaan.’

Meer van dat?

Vakantie en vrijetijd kunnen beleven, het past perfect in de missie van Nancy: ertoe bijdragen dat mensen zich kunnen bevrijden van dat akelige schuldgevoel. ‘Op vakantie – al is het maar kort – worden mensen even niet geconfronteerd met hun zware rugzak aan financiële problemen, huisvestingsperikelen of zorgen om de opvoeding van de kinderen. Als gezin een paar dagen echt kunnen genieten van elkaar, doet iets bijzonder met de draagkracht van het hele gezin.’

Wat het dit jaar wordt, is nog niet duidelijk. De gesprekken met de collega’s zijn gestart. Het dromen begonnen. Als het al een paar dagen zou kunnen zijn. Voor de gezinnen die er echt aan toe zijn. In de zon, als het even kan. Misschien eens naar Mol, dan kunnen ze er ook eens een heerlijk stranddagje aan koppelen.  

En, nu we er toch over praten… heeft Nancy ooit gedacht aan een vormingstraject voor mama’s en papa’s die zelf een vakantie voor hun kinderen of gezin willen voorbereiden? ‘… Eigenlijk nog niet’, bedenkt de vormingswerkster zich. ‘En ja, misschien is dat wel een goed idee. Laat ons dat maar eens verder onderzoeken.’

Noot van de schrijver:

Na mijn ontmoeting met Nancy belde ik Carine Geboers, bruggenbouwer bij Vakantieparticipatie en aanspreekpunt voor de regio Limburg. En wat had ik gedacht: groot enthousiasme aan de andere kant van de lijn! Want hoe prachtig zou het zijn om samen een traject te ontwikkelen voor mama’s en papa’s die – vaak voor het eerst – zelf een vakantie willen mogelijk maken voor hun gezin. Dit is de afspraak: Carine neemt contact met Nancy. Zoveel is zeker. Wat daarna ontstaat, zal schoon zijn. En van zodra het verhaal een staartje krijgt, vertellen we het hier.

In gesprek met

Nancy Claessens is nu achttien jaar coördinator van het Vormingscentrum van het OCMW van Beringen. Twee keer per jaar praat Nancy met alle maatschappelijk werkers van het OCMW. Dan luistert ze welke tendensen haar collega’s opmerken in hun werk en bedenkt samen met hen welke collectieve vormingsprogramma’s het individuele begeleidingswerk kunnen versterken.

Nancy: ‘Als ploeg collega’s geven we onze cliënten een duwtje om in actie te komen. Hier vinden ze een veilige omgeving, een groep gelijkgestemden en volop kansen om hun zelfvertrouwen en zelfrespect weer op te vijzelen. Mensen horen in hun leven al genoeg wat niet goed is. Hier kijken wij naar wat er wel werkt, en daar doen we meer van. En wat niet werkt: daar stoppen we mee.’

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.