Ik spreek met Elisa af op een plek die we achteraf als ideaal beeld bij haar verhaal zien. Een ooit verwaarloosd vierkantje bos te midden van Alkense velden, dat haar vriend onlangs kocht en met veel tijd en liefde omtoverde tot een aards paradijs. Nu 100% in lentemodus met witte bloesems en zoemende bijtjes. Wanneer ik de plek nadien googel, blijkt het nabijgelegen gehucht effectief Paradijs te heten! Elisa is 39, alleenstaande mama van vier en ook in tijden van corona blijft ze zorg dragen voor ouderen in Alken, als poetsdame bij het OCMW. In een onthaast gesprek op de mooiste vierkante meters in de zwaarst getroffen regio van het land, vertelt ze me over het ‘nieuwe moeten’ dat ze nu ervaart, en de alternatieve wegen die zij ontdekte. Wegen die naar binnen leiden, en naar elkaar.

Elisa heeft een speciale antenne voor de meest kwetsbaren, die met de kleinste mond en het grootste hart, die zo vaak overschreeuwd worden. Ik denk dat ze daardoor nu meer triest is dan bezorgd.

Zoals toen ze zag hoe een oudere vrouw in de supermarkt door een man werd afgesnauwd omdat ze met haar hoofd íets te dicht bij het rek kwam. Ze zag iets breken in die hulpeloze vrouw, en dat brak vervolgens Elisa’s hart, haar traanklieren en de rest van haar dag. Ze wilde de vrouw aan de uitgang opwachten en moed geven, maar deed het niet, want ‘Wat kan je zeggen?  Het is waar dat op veel fronten nu het mooiste in de mens naar boven komt’, zegt ze, ‘maar ook moet er veel frustratie een uitweg vinden. Vele mensen worden gekwetst, daar mogen we niet blind voor zijn.’

Hoe gaat het met onze ouderen?

De meeste senioren zijn volgens Elisa niet echt bezorgd, of toch niet over zichzelf. Zij hebben de oorlog nog meegemaakt en zijn het al een tijd gewoon om in een cocon te leven, wetend dat het de laatste halte is. De ouderen waar ze komt, vragen haar vooral uit over nieuwtjes die hen bereiken uit de buitenwereld: die kassiersters in de Carrefour (ocharme, hoe moeten zij hun werk doen?), dat kind dat stierf (was dat wel corona? was ze niet ziek op voorhand?), ze zijn bezorgd over de mensen in de zorg,…

Elisa stelt hen gerust, soms terwijl ze al die alarmerende berichten uit de krant voorleest. Ze is vaak de enige die nog over de vloer komt, want familiebezoek kan niet meer. Even aan tafel zitten na het poetsen, voor een klapke bij de koffie, is deze dagen verboden. En toch: laat dat klapke net nú veel belangrijker zijn dan de poets. En dus biedt ze staande en van op twee meter afstand, de rust waar haar ‘klantjes’ zo veel behoefte aan hebben.

“Wij zijn poetsdames, maar ons publiek is hetzelfde als bij zorgverleners, en we zijn vaak de enigen die nog bij deze kwetsbare mensen thuis komen.”

Het is wennen op het werk. Van de 25 poetsdames is Elisa één van de jongsten. Oudere collega’s voelen angst om het virus zelf op te lopen.  Elisa is vooral bezorgd om via haar kinderen een risico te zijn voor haar klanten. Er kwamen veel afzeggingen waar de familie het allicht niet verantwoord vond dat er nog iemand kwam poetsen.

Elisa: ‘Wij leren meestal al doende hoe we best omgaan met speciale situaties, zoals mensen met dementie, vergeetachtigheid of doofheid, maar nu voel ik me wat losgelaten op een zeer kwetsbare groep. Met handschoenen, een mondmasker en alcogel, dat wel, maar ik hoop dat er voor ons ook wat extra begeleiding kan komen, net als voor de zorgverleners in de woonzorgcentra. Wij zijn poetsdames, maar ons publiek is hetzelfde en we zijn vaak de enigen die nog bij deze kwetsbare mensen komen. Het kan nu over leven of dood gaan.’  Ze weet dat er al een aantal klanten gestorven zijn, anderen besmet, en stelt zich veel vragen: hoe zou het gaan met de klanten waar ze niet meer mag komen? Wie van de collega’s heeft al iemand moeten afgeven? Hoe lukt het hen om daarmee om te gaan? Hoe zou het gaan met de twee oudste collega’s?

Het nieuwe moeten

Op het thuisfront ervaarde Elisa de stroom aan initiatieven die op gang kwamen, hoe mooi ook, al snel als een nieuw soort druk.  ‘Plots werd verwacht dat je een beer aan je raam zette, mondmaskers begon te stikken, een wit laken ophing, met de kinderen een filmpje opnam voor oma en om 8 uur ’s avonds aan je raam ging staan zingen en klappen terwijl je ook vier kinderen op één PC huistaken moest helpen maken en hen de rest van de tijd entertainen met allerlei nieuwe uitdagingen. Oh en alles natuurlijk liefst op beeld vastgelegd, gepost en gedeeld (voor de likes!).’

“Ik volg mijn eigen kompas, en dat wijst in deze periode in de richting van mezelf en mijn kinderen.”

Toen Elisa merkte dat ze het van dat ‘nieuwe moeten’ letterlijk benauwd kreeg, besloot ze: ‘ik ga niet mee met die stroom. Ik volg mijn eigen kompas, en dat wijst in deze periode in de richting van mezelf en mijn kinderen. Ik zie al dat leven in huis nog meer dan anders als een enorm geschenk nu velen – en dan denk ik vooral aan onze ouderen- tegen een diepe eenzaamheid aankijken wanneer ze na het solidaire handenklappen, hun venster weer sluiten en de deur voor niemand open mag.’

Een tijd van herwaardering

Naast alle acties en initiatieven hoopt Elisa daarom dat mensen ook de unieke kans grijpen om zichzelf en hun ‘eigen nest’ te herontdekken en herwaarderen. En dat hoeft niemand egoïstisch te vinden. Gelukkig ziet ze haar hoop al af en toe bevestigd. Zoals in het oudere koppel dat op hun oprit naar een doeldelzakspeler stond te luisteren tijdens het avondlijke applausmoment. Terwijl haar man even binnen is, vertrouwt de haar onbekende vrouw Elisa glunderend toe: ‘awel, wij deden eigenlijk al lang niets meer samen, maar nu staan we hier elke dag naast elkaar van die muziek te genieten.’

Zelf voelt Elisa haar honger nog met de dag toenemen naar haar eigen kleine wereld die nog zoveel rijker blijkt te zijn dan ze al had vermoed.  En ze doet aan stille solidariteit, door bij haar moeder een halve dag alle ramen te gaan wassen, bijvoorbeeld. En dat niet op Facebook te posten.

“Ik zie al dat leven in huis nog meer dan anders als een enorm geschenk nu velen tegen een diepe eenzaamheid aankijken.

Thuisgekomen zie ik ons eigen wit laken aan de haag en onze teddybeer in het raam en ik denk: ja, misschien komen we hier met zijn allen sterker en solidairder uit, maar enkel als we tegelijk ook de reis naar binnen aandurven. Ons durven afvragen wie we (willen) zijn, wie onze kinderen zijn. Want daarbinnen ligt een paradijs, en de sleutel hebben we net in handen gekregen. Ik hoop samen met Elisa dat we er in de rush om al onze innovatieve engagementen waar te maken, niet aan voorbijlopen.

De dag na ons gesprek las ik toevallig een facebookpost van een vriendin die haar reis naar Nepal - op zoek naar innerlijke rust-  in het water zag vallen. Ze schrijft dat ze daar vrede mee heeft, omdat ze dankzij de onvermijdelijke isolatie nu op een andere manier tóch haar innerlijke reis beleeft.

Wanneer ik dat aan Elisa vertel, lacht ze en zegt: ‘Yes, dat is exact wat ik bedoelde!’

Foto's: Kristien Fransen

In gesprek met

Elisa Janssens is 39 en werkt met passie voor het OCMW van de gemeente Alken als poetsdame bij senioren. Met nog meer passie is ze moeder van Luca (16), Senne (14), Lena (11) en Staf (8).

Neergepend door

Onvermijdelijk aangetrokken tot wat nog niet verteld of niet gehoord werd, wil Kristien Fransen skinny stories helpen groeien tot fat stories, en small talk verleiden tot big talk. En dat daardoor iemand eens een andere kant uitkijkt. Kristien is Storyweaver bij Iedereen Verdient Vakantie.