Alsof er een scherm staat tussen haar en andere mensen. Zo ervaart Ruth C. (57) het leven. Het gevoel ‘anders’ te zijn, de mensen niet te kunnen volgen en niet begrepen te worden, doet al te vaak ‘wreed zeer’, zegt Ruth. ‘Ik zie mensen lachen en praten en afspreken met elkaar, en ik kan daar niet bij. Ik blijf een buitenstaander. En altijd is er dat gevoel van schaamte en schuld.’ De wortels van die pijn liggen in de vele traumatische gebeurtenissen, reeds van in het begin van haar leven. Drie jaar geleden kreeg ze de diagnose van autisme. We praten met haar over het leven, over vakantie. Want we willen een beetje beter begrijpen hoe vakantie voor haar een heerlijke tijd kan zijn.

‘Gewoon samen met anderen kunnen lachen en zot doen: dat is een zeldzame ervaring in mijn leven. Het verlangen is groot. Soms voel ik wel iets van spontaniteit, soms durf ik een beetje authentieker zijn. Soms durf ik zeggen dat er stilaan een nieuw leven op komst is’, vertelt Ruth. Maar het is broos, snel kapot en dan vraagt het een berg energie om weer uit het donker omhoog te klauteren.

Wanhoop in Oostenrijk

Ruth is net terug van een reis naar Oostenrijk. Aangetrokken door de natuur, de bergen, het vooruitzicht om lange wandelingen te kunnen maken, boekte ze een plekje in een georganiseerde bus- en hotelvakantie. De groep was goed, de organisatie prima in orde, en er was een hele grote vrijheid. Toch werd het een aartsmoeilijke reis, met een overweldigend gevoel van alleen zijn, geen aansluiting vinden bij de groep, schaamte en schuldgevoel om het anders zijn. ‘Het lag zeker niet bij de anderen, het was ik die amper contact had met mezelf’, zegt Ruth.

‘Ik vluchtte in de natuur en op mijn kamer. Ik heb er heel diep gehuild. Pure wanhoop, het gevoel gevangen te zijn. Het uithuilen bracht wat verlichting. Ik zocht ontsnappingsmogelijkheden: ik ging wandelen, er alleen op uit met de bus, zorgde ’s middags voor mijn eigen picknick en zocht zelfs uit of en hoe ik op eigen kracht zou kunnen thuis geraken. Ik schreef een mail aan de reisbegeleidster waarin ik vertelde hoe moeilijk ik het had en wat me bezwaarde. Gewoon al dat: het opschrijven en versturen, maakte dat ik weer verbinding kreeg met mezelf. Het stroomde weer in mij.’

Gevangen in denkcirkels

In essentie gaat het hierom, zegt Ruth: ‘De meeste mensen die deel uitmaken van een reisgezelschap vinden vroeg of laat wel aansluiting bij elkaar. Voor mij is dat veel moeilijker. Indrukken komen bij mij ongefilterd binnen. Als mensen dingen zeggen, voelt dat voor mij heel snel als beschuldigend. Dat gevoel van afwijzing is er gewoon, mijn hele leven al. Ik draag alles wat mensen zeggen en doen voortdurend mee in mijn hoofd. Ik blijf er dan constant mee bezig en geraak niet meer uit die denkcirkels. Dan verstoot ik mezelf, breek ik mezelf af. Dat is echt afzien.’

Hoe kan ik mijn plaats vinden in de wereld?

Kleine, dagelijkse dingen worden grote uitdagingen voor Ruth. Een goedbedoelde uitspraak van iemand kan jarenlang dreunen in haar hoofd en haar van alle kracht beroven. Willen ‘normaal doen’ vraagt veel energie. En, op reis met een groep, zijn er talloze momenten waarop je moet zien te ontdekken wat ‘normaal’ is. Durf ik de plaats innemen aan tafel waar ik graag wil zitten? Is het gepast om een kleine portie te vragen of juist grote porties te nemen? Mag ik zeggen dat ik liever geen drank bestel bij de maaltijd? Kan ik zeggen wat comfortabel voelt voor mij? En dan de verwarring als mensen onderling lachen en plezier maken: waarover gaat dat? Waarom komt de lach bij mij niet zo makkelijk vrij? Waarom is het toch zo moeilijk om erbij te horen?

Kracht vinden in alleen dingen ondernemen

Net voor de vakantie in Oostenrijk, was Ruth op familiebezoek in Canada. 'Die reis voorbereiden, vertrekken, reizen met de trein en met het vliegtuig: ik heb daar veel deugd van gehad. Ik kan trouwens heel veel deugd beleven als ik dingen onderneem. Zelf. Het zijn allemaal oefeningen om mijn zelfstandigheid te ervaren en te ontplooien. Bovendien: alleen is het makkelijker om trouw te blijven aan mezelf, om mijn eigen ritme te blijven volgen.'

Trouw mogen zijn aan zichzelf

Ruth kan zich maar goed voelen als alles ‘klopt’ voor haar. Als ze ruimte voelt in plaats van ingesloten zijn. Als ze trouw kan blijven aan zichzelf. Als ze durft te luisteren naar de signalen van haar lijf en ziel. ‘Ik moet mezelf dragen. Altijd opnieuw ruimte maken om mezelf te durven zijn.'

"Op mijn eentje of in gezelschap van iemand die ik helemaal vertrouw voel ik me het meest comfortabel. En toch heb ik behoefte om af en toe deel te mogen zijn van een groep. Dat is altijd opnieuw evenwicht zoeken." - Ruth

In Oostenrijk trok ze op haar eentje naar een dorp in de buurt. Weg van de groep, ruimte vinden voor zichzelf. Ze wilde haar wandelschoenen laten herstellen of nieuwe kopen. Ze reisde alleen, met het plaatselijke openbaar vervoer. Ze stapte een winkel binnen en zocht schoenen uit die helemaal perfect aanvoelden. ‘Het was ook een beetje een symbolisch moment’, zegt ze. ‘Ik zette mezelf in een situatie waarin ik keuzes moest maken. Dat betekent: mijn zelfstandigheid voeden, vertrouwen op mijn signalen. Trouwens: mezelf goed schoeisel geven, is mezelf een stevige basis gunnen.’

_{Bron foto: Pixabay, gekozen door Ruth.}

In gesprek met

Ruth C. aarzelde om met haar verhaal naar buiten te komen. Enerzijds wil ze dat mensen weten hoe complex leven en reizen voor sommige mensen wel kan zijn. Anderzijds vertelt ze in haar verhaal dingen die mensen in haar omgeving amper weten. Haar familienaam werd afgekort. Voor haar past het zo: open en anoniem tegelijk.

Ruth (57) woont in West-Vlaanderen. Sinds 2000 stopte ze noodgedwongen met werken en leeft nu van een ziekteuitkering, in combinatie met interim-werk en vrijwilligerswerk. De diagnose van autisme werd in 2014 gesteld.

We ontmoetten Ruth op het Forum Vakantieparticipatie 2016. ‘Ik kreeg een uitnodiging omdat ik een vakantie en daguitstap had geboekt. Ik verbleef via Vakantieparticipatie in Bethanië en bezocht al het Diamantmuseum. Ik vond de uitnodigingskaart voor het Forum mooi en vooral heel uitnodigend. Die uitdaging wilde ik wel aangaan.’

Het is zalig dat er initiatieven zijn als Vakantieparticipatie, de vrijetijdswerking van het OCMW in Brugge, een kaart voor De Lijn. Dat zijn echt grote cadeaus. Zonder die mooie kortingen en formules zou ik het niet doen. Het helpt me om buiten te komen voor initiatieven die anders aan mij voorbij zouden gaan. Het is dubbel. Ik voel schaamte en schuld omdat ik daar gebruik van maak, maar tegelijk besef ik hoe groot het geschenk is. Het is helend voor mij.’

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.