Zelf realiseerde ze het zich niet onmiddellijk, maar door haar 80 jaar behoort ze deze dagen wel degelijk tot de 'kwetsbare generatie’. In 1966 was zij het die zich inzette om kansarme kinderen een vakantie te laten beleven, al was het woord ‘kansarm’ nog niet uitgevonden. Cecile Ochelen, mijn mama, stond mee aan de wieg van Akindo vzw, en ze vertelt mij erover nu daar door een vreemde crisis plots tijd, goesting, en een aanleiding voor is. Ondanks de door laptopschermen overbrugde afstand, was het misschien wel ons langste ononderbroken gesprek in jaren.

Praten is goed, maar laten we ook iets doen!

Cecile: ‘Als jonge twintiger sloot ik me aan bij de KJM, de Katholieke Jongeren uit de Middengroepen. Ik deed mee omwille van de interessante culturele programma’s en de gespreksavonden die ze organiseerden. Je moet je voorstellen dat mijn leefwereld heel klein was. Ik woonde in Hasselt, volgde daar de Normaalschool(*) en ging meteen lesgeven in dezelfde wijk. Ik groeide op in een beschermd milieu en behalve een daguitstap naar de kust of de Ardennen (wij hadden het geluk van een auto doordat pa handelsvertegenwoordiger was), was reizen er in onze kindertijd niet bij. Ik voelde de behoefte om mijn wereld uit te breiden en jongeren te ontmoeten uit andere plaatsen.’ In gedachten zag ik de jonge Cecile in gesprek met leeftijdgenoten uit Nederland, Frankrijk of Italië, maar zij zegt ‘bijvoorbeeld uit Bilzen, Overpelt,…’ Om je horizon te verruimen moe(s)t je de provinciegrens niet over. ‘De gespreksavonden waren boeiend, maar met een groepje van een tiental vrouwen (mannen hadden destijds een aparte groep) wilden we naast dat praten, ook iets ondernemen!’ Actie werd de A uit Akindo.

Plezier en ontspanning: een recht van alle kinderen

‘Doordat de meesten van ons in het onderwijs stonden, zagen we in de jaren ’60 dat sommige gezinnen tijdens de schoolvakanties op reis begonnen te gaan, en dat niet alle kinderen die luxe hadden. Toen ik klein was betekende het woord vakantie nog niet waar gaan we naartoe? Vakantie was niet naar school gaan en vooral thuis plezier maken. Spelen op het ‘koerke’ met broers en zussen, en vriendinnekes. Maar we wisten dat er kinderen waren die zelfs zo’n ontspannende thuisvakantie niet kenden. Soms omdat ze niet eens een thuis hadden, en het jaar rond in een zogeheten ‘instelling’ verbleven. Zo kreeg het idee vorm om voor hen iets te doen. Omdat we vonden dat plezier en ontspanning een recht van alle kinderen was.’

In (het woord) Akindo staat het kind centraal

Ze herinnert zich een halve nacht vergaderen over een geschikte naam: ‘Ik weet niet meer welke afkorting we er uiteindelijk aan verbonden, maar wel dat ons vertrekpunt was dat het ‘kind’ centraal moest staan.’ Akindo was geboren.

‘Veel was er niet nodig om in de zomer van 1966 onze eerste vakantieweken te organiseren. De proost(**) van de KJM was de drijvende kracht achter de praktische uitwerking. Hij nam contact op met instellingen waar kinderen met een moeilijke thuissituatie ‘geplaatst’ werden, en ook met onder andere de Wiekslag. Vandaar kwamen dus onze eerste deelnemers.

We mochten een nieuwe vleugel gebruiken van het college in Heusden. Er was niets behalve dat gebouw met een slaapzaal, een keuken, een eetzaal, sanitair en een grote speelplaats, maar het was een succes! Mensen uit de buurt brachten ons groenten uit hun tuin, vrijwilligers kookten, en wij zongen, bedachten de hele dag door spelletjes of lazen voor. Daarbij waren we vastbesloten dat het niet schools mocht zijn (ondanks de locatie en het feit dat we onderwijzeressen waren!). Het enige doel was plezier en ontspanning bieden in een andere omgeving. De kinderen waren heel aanhankelijk, en met één van die eersten heb ik nog lang contact gehad (via kaartjes en brieven) tot ik zoveel jaren later haar dochter bij mij in de klas kreeg. Dat was voor mij een mooi moment.’

Primitief maar vooral huiselijk

‘Voor de 2de editie wilden we een meer inspirerende omgeving, met wat groen en ruimte voor creativiteit. Er geraakten steeds meer mensen betrokken bij ons initiatief, en via-via vonden we de leegstaande directeurswoning van ‘Lommel fabriek’ die we voor een symbolisch bedrag mochten huren, inclusief 4ha bos! Het huis had lang leeg gestaan maar werd dankzij de gezamenlijke inspanning van heel wat vrijwilligershanden tijdens weekends en vakanties, in ijltempo opgeknapt. Er waren kamers, wat voor de kinderen al veel huiselijker was dan een slaapzaal. En huiselijkheid was precies wat we hen wilden geven. Ik herinner me dat de echtgenote van de toenmalige fabrieksdirecteur ons het eerste jaar heeft bezocht, en ze was onder de indruk! Dat was ook meteen de enige ‘inspectie’ die we over de vloer kregen… dat zal nu waarschijnlijk wel anders zijn!

In juli 1967 ontvingen we de eerste kinderen in Lommel. Door hedendaagse ogen zal het er primitief hebben uitgezien, maar wij vulden de dagen met bosspel, verstoppertje, verkleedpartijtjes, liedjes zingen, en in de namiddag vaak een wandeling door de Lommelse Sahara met als hoogtepunt een picknick en boterhammen met choco! Ik kan me voorstellen dat je daar vandaag geen kind meer warm voor kan krijgen, nu in bijna elke tuin een schommel en een trampoline staat?’ Ik beloof mama dat we dit samen –wanneer het weer mag- eens met eigen ogen gaan onderzoeken.

We stelden geen vragen, ons enige doel was om hen allemaal een ‘schoon week vakantie’ te geven

‘De meeste kinderen kwamen uit zogeheten instellingen of kindertehuizen, in die tijd meestal gehuisvest in kloosters. Ze werden daar geplaatst om verschillende redenen en leefden op de achtergrond van de maatschappij. Veel mensen waren zich allicht niet eens bewust van hun bestaan. We ontvingen, via OCMW’s, ook kinderen uit arme gezinnen, en uit de mijnstreek de eerste kinderen van andere origine.

We moesten er een paar goed in het oog houden, maar eigenlijk waren dat allemaal brave kinderen. Heel dankbaar, aanhankelijk en enthousiast. In die tijd waren kinderen zo opgevoed dat ze een zekere afstand tot volwassenen bewaarden. Ik herinner me niet meer hoe ze ons aanspraken, maar ik denk dat kinderen nu veel mondiger en rechtuit zijn. Vertellen over hun persoonlijke situatie deden ze slechts sporadisch, en we vroegen daar ook niet naar. Ons enige doel was om hen allemaal een ‘schoon week vakantie’ te geven. Ook de nonnekes van de kloosters waren ons daar heel dankbaar voor.’

Aan vrijwilligers nooit gebrek

‘Van in het begin hadden we veel vrijwilligers. Het ging al snel van mond tot mond dat je bij Akindo in een fijne groep terecht kwam. Sommige monitrices bleven dan ook jaar na jaar ‘hangen’, waardoor Akindo een soort familie werd. Wat het met ons deed? Vooral veel deugd van het voor kinderen mogelijk te kunnen maken om te genieten en plezier te maken!’

Wanneer ik mama terloops vertel dat Akindo nog steeds een populaire plek is bij vrijwilligers, zegt ze ‘toch een wonder eigenlijk, dat onze actie van toen al meer dan 50 jaar heeft overleefd. Iemand moet het toch altijd weer overnemen!’ Het stemt haar hoopvol dat ze tegenwoordig meer initiatieven ziet ontstaan voor kinderen die het moeilijk hebben. Dat deze kinderen nu ook zichtbaarder zijn in, en deel zijn van de samenleving, en dat er over hen wordt geschreven. Ook met nieuwe opleidingen is ze blij, zoals ‘sociale readaptatiewetenschappen’ wat de vriendin van haar kleinzoon nu volgt. ‘Vroeger was er alleen kleuterleidster of onderwijzeres en daar leerden we niets over de specifieke noden van kinderen in bijzondere situaties. Hopelijk helpt dat allemaal om meer mensen uit die moeilijke cirkel te trekken, zodat zij hun eigen kinderen later meer mogelijkheden kunnen geven.’

Niemand mag onder een stolp leven

Ik wil nog graag weten wat Akindo voor haar persoonlijk heeft betekend.

‘Ik kreeg een wereld te zien die ik voordien niet kende, en leerde meer noden zien in de maatschappij. Als lerares denk ik dat ik in mijn klas ook bewust meer aandacht ging geven aan bepaalde kinderen. En mijn eigen kinderen probeerde ik vooral niet onder een stolp groot te brengen. Ik denk toch dat dat gelukt is…’.

Ik geef haar de bevestiging die ze met die laatste zin voorzichtig zoekt. Door ons aan te zetten tot lezen en reizen, leerde ze ons (en de honderden meisjes die ze les gaf) op haar beurt dat er vele werelden bestaan naast de onze. En ik bedenk dat ik zonder haar engagement van toen, misschien nu geen verhalen zou schrijven voor Iedereen Verdient Vakantie. Bedankt voor de fakkel, mama. Ik zal hem brandend houden en doorgeven.

(*) De normaalschool is een verouderde benaming voor het schooltype waar onderwijzers opgeleid werden

(**) Priester en geestelijke begeleider die een katholieke organisatie inspireert of voor het spirituele aspect van de vereniging zorgt

Foto's: Kristien en Cecile

In gesprek met

Cecile Ochelen werd in december 1939 in Hasselt geboren en was van 1958 tot 1993 gepassioneerd onderwijzeres in het 6de leerjaar van een lagere meisjesschool in de Zegestraat in Hasselt. In die stad kan ze niet rondlopen zonder door oud-leerlingen te worden herkend, en meestal herinnert ze zich dan ook nog de juiste naam. Ze is moeder van 2 en grootmoeder van 5 en probeert iedereen aan het lezen te krijgen. Zij is degene die de bibliotheek boekentips stuurt in plaats van omgekeerd. Na haar pensioen vrijwilligde ze ook lang voor de Wereldwinkel in Zonhoven, waar ze sinds 1973 samen met haar man woont.

Neergepend door

Onvermijdelijk aangetrokken tot wat nog niet verteld of niet gehoord werd, wil Kristien Fransen skinny stories helpen groeien tot fat stories, en small talk verleiden tot big talk. En dat daardoor iemand eens een andere kant uitkijkt. Kristien is Storyweaver bij Iedereen Verdient Vakantie.

Verstopt in de heuvels van de Vlaamse Ardennen zit het kleine dorpje Dikkele. Midden in die kleine dorpsgemeenschap prijkt jeugdverblijf Oud Klooster. Kinderen komen er tijdens schoolweken en in weekends naar hartelust ravotten en ontdekken. Het verhaal van het Oud Klooster is meer dan vakantiekansen bieden aan kinderen. Het vertelt ook over de verbinding die kan ontstaan tussen jeugdtoerisme en de lokale gemeenschap.

Heel wat dorpelingen zijn immers vervlochten geraakt met het jeugdverblijf. Die ervaring van gemeenschapsontwikkeling is ook herkenbaar in de werking van het Oud Klooster zelf. Voor sommige jongeren werd de oase in Dikkele een beetje een ‘thuis’, waar ze in verbondenheid met anderen de handen uit de mouwen steken. 

Een evidentie

Initiatiefnemer Erwin Eraerts vertelt dat hij een heel proces heeft afgelegd met de dorpelingen van de kleine dorpgemeenschap. ‘Ik heb veel druppels gedronken,’ lacht hij. Sommige bewoners waren aanvankelijk afwachtend, anderen kwamen meteen oud servies brengen.

‘Als we in onze eerste jaren een nieuwjaarsreceptie organiseerden, nodigde ik al mijn vrienden en kennissen uit, om toch wat volk te hebben.’ Intussen blijkt dat niet meer nodig. ‘Tweederden van de dorpelingen is van de partij als we iets organiseren.’

“Tijd geven en nabijheid creëren, dat is wat wij hier doen.”

Deze zomer werd er in het dorp ter ere van het Belgische kampioenschap wielrennen een scherm en een drankkraam geïnstalleerd. Achteraf brachten de dorpelingen de opbrengst naar het Oud Klooster voor hun steunfonds dat klasvakanties helpt mogelijk maken voor kinderen in kansarmoede. ‘Alsof het een evidentie was. Dat toucheerde mij wel moet ik zeggen.’

Idee!

Niet dat het allemaal rozengeur en maneschijn is geweest. Het renoveren van het Oud Klooster bleek een ambitieus project. Bovendien waren niet alle buren enthousiast over het plan van een jeugdverblijf in het dorp. Erwin heeft in het hele proces veel steun ervaren van het team en het netwerk van Iedereen Verdient Vakantie. In zo’n netwerksamenkomst ontdekte Erwin dat niet alle scholen voldoende middelen hebben om klasjes op vakantie te laten komen. ‘Op een van de brainstorms van het netwerk kwam ik op het idee om zelf een steunfonds te starten,’ legt hij uit. Vandaag kunnen scholen vanaf een bepaald percentage kinderen met een kwetsbare economische achtergrond, voor een deel van de kosten beroep doen op het fonds.

Nabijheid

Erwin werkte jarenlang als jeugdwerker voor Bijzondere Jeugdzorg. Waarom was het zijn droom om in een klein dorp een jeugdverblijf op poten te zetten? ‘Het is me vooral te doen om het creëren van een plek waar mensen kunnen thuishoren,’ zegt hij. Hij legt uit dat hij niet de man is van grote pedagogische processen of ellenlange gesprekken. ‘Tijd geven en nabijheid creëren, dat is wat wij hier doen.’ Erwin vertelt over de vele mensen die bij het Oud Klooster zijn gaan horen. Ik begrijp dat het niet alleen gaat om de vakanties zelf maar ook om de gemeenschap die ontstaat, rond het vakantiehuis.

“Op een van de netwerkbrainstorms van Iedereen Verdient Vakantie kwam ik op het idee om een steunfonds te starten.”

Zo is er bijvoorbeeld Sam*. Hij heeft een verstandelijke beperking en verzeilde aanvankelijk in het Oud Klooster na een uitstap met de psychiatrie van Velzeke. Later was de zorg in Velzeke afgerond maar de weg naar het Oud Klooster had Sam intussen gevonden. ‘Sam wordt opper-gelukkig van de grasmachine en ik word opper-gelukkig als ik het gras niet moet afrijden,’ zegt Erwin lachend. ‘Zopas belde Sam nog op: Erwin, ik kom vandaag al want morgen gaat het regenen.’

Thuis

Er is ook Niels*. Als kleine jongen werd hij geplaatst in de instelling waar Erwin werkte. Toen hij opgroeide merkte Erwin dat Niels af en toe eens weg moest kunnen van de instelling. Zo werd hij kind aan huis bij het Oud Klooster. Intussen is Niels volwassen. Hij heeft een hobbelig parcours achter de rug met onder andere een traject in schuldbemiddeling en een periode op straat. Maar hij is ook vader geworden en heeft een paar zaken op orde gekregen. ‘Ik heb het hem nooit gevraagd,’ zegt Erwin, ‘maar Niels beschouwt het als zijn taak om hier de heggen te scheren. Het is iets dat ik mij niet moet aantrekken. Niels zorgt daarvoor.’ Hij is er zichtbaar ontroerd over.

Sam en Niels zijn niet de enigen die een stukje thuis of steun hebben gevonden in het Oud Klooster. Er zijn nog meer verhalen. Ik vraag aan Erwin waar die grote drive vandaan komt om zoveel mensen te helpen. ‘Twaalf jaar in bijzondere jeugdwerk, dan weet je het wel,’ zegt hij. ‘Het overtreft je verbeelding wat sommigen thuis hebben meegemaakt.’ Even is het stil. ‘Ik zal je een voorbeeld geven. Ik stond jarenlang op een dienst waar geplaatste kinderen arriveerden. Een jongen maakte ‘s nachts hondengeluiden. Hij had vier jaar lang in het hondenhok geslapen.’

Ik weet even niet wat gezegd.

Feest

Van 1965 tot 1988 stond Dikkele bekend om de jaarlijkse bierfeesten. Erwin heeft intussen met een aantal dorpelingen een werkgroep opgericht om de festiviteiten terug in het leven te roepen. Hij geniet er duidelijk van om zulke dynamieken terug in het dorp te brengen. ‘Het is er mij om te doen om mensen samen te brengen,’ zegt Erwin, ‘en met de accommodatie die wij hier hebben is er heel wat mogelijk!’

“Tweederden van de dorpelingen is van de partij als we iets organiseren.”

Eigenlijk, bedenk ik als ik de groene heuvels weer verlaat, is Erwin bezig om een nieuw soort van gemeenschap te creëren. Het weefsel dat er al was tussen de dorpelingen, wordt versterkt, en nieuwelingen vinden er een stukje thuiskomen. En dat alles met een jeugdverblijf als hefboom.

* Sam en Niels zijn fictieve namen.

In gesprek met

Erwin Eraerts en zijn vrouw Sabine De Groote runnen het jeugdverblijf Oud Klooster in Dikkele, een dorp van 180 inwoners bij Zwalm. Ze richten zich vooral op lagere schoolkinderen en hebben een steunfonds voor scholen die veel kinderen met kwetsbare economische achtergronden op de banken hebben. Ook organisaties kunnen voor hun meerdaagse activiteiten in het Oud Klooster terecht.

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder. 

Ooit was het Plokkersheem in het landelijke Watou een rusthuis voor ouderen. Vandaag is het een trekpleister voor uiteenlopende groepen die er de weg vinden via scholen of jeugdwerkingen. De kinderen kunnen er terecht voor zuurstof en voor ambachten. Tijs Deheegher is coördinator van het Plokkersheem. Zijn ervaringen bij de jeugdbeweging komen van pas om ervoor te zorgen dat de kinderen zich thuis voelen op hun vakantieverblijf én dat ze iets bijleren. Over ambachten en over zichzelf.

Informatie verstrekken, boekingen aanmaken, workshops geven, de tuin onderhouden. Tijs doet het allemaal, en met veel enthousiasme. Scholen kunnen intekenen op de workshops van Plokkersheem, die hebben allemaal een STEM inslag (Science Technology Engineering Mathematics). ‘Voor de metaalworkshop bijvoorbeeld gaan we eerst op bezoek bij een bedrijf hier in de buurt,’ zegt Tijs, ‘daarna gaan we aan de slag op het zolderatelier tot we een werkend lampje hebben.’ Naast metaal wordt er ook met onder meer leer, hout en karton gewerkt.

Bloeien

Kinderen laten proeven van ambachten is een van de achterliggende ideeën voor de activiteiten. Maar even belangrijk zijn de andere sprongen die kinderen maken door op meerdaagse uitstap te gaan. ‘Er wordt vaak heel wat wakker gemaakt tijdens zo’n week. Sommige kinderen bloeien helemaal open nadat ze hebben ontdekt dat ze bepaalde dingen goed kunnen.’

"Kinderen bloeien helemaal open nadat ze hebben ontdekt dat ze bepaalde dingen goed kunnen." - Tijs Deheegher

Tijs vertelt dat het vaak de timide kinderen zijn die hem doorheen de week verrassen. ‘Sommigen blijken ineens erg goed in techniek bijvoorbeeld en komen uit hun schulp om anderen dingen aan te leren,’ zegt Tijs. Hij is er zichtbaar fier over.

Experimenten

Dat een verandering van context verse zuurstof en nieuwe perspectieven brengt, hoort Tijs keer op keer van de leerkrachten. Een uitstap kan ook ruimte bieden voor sociale experimenten. ‘Soms zijn er moeilijke dynamieken in de klas en kunnen die ontgrendeld worden of verschuiven door op meerdaagse te komen,’ zegt Tijs. Net daarom is het zo belangrijk dat alle kinderen mee kunnen op schoolreis. Het is een bezorgdheid van Tijs waar hij ook in de jeugdbeweging waar hij actief is, mee bezig is. Dat iedereen mee kan vraagt soms extra inspanningen, zo leerde Tijs.

Hij vertelt over de Roemeense nieuwkomers in zijn dorp, een vader en zijn zoon van zeven. ‘We gingen op huisbezoek om hen uit te nodigen voor de jeugdbeweging. Ik schrok ervan dat het zoveel voeten in de aarde had om alles administratief in orde te krijgen.’ Uiteindelijk lukt het. De jongen startte in de jeugdbeweging bij het begin van het seizoen met amper een paar woorden Nederlands in zijn register. De kinderen gebruikten aanvankelijk letterlijk handen en voeten om met elkaar te communiceren. ‘Intussen is de jongen helemaal deel van de groep, zijn Nederlands is erg goed geworden,’ zegt Tijs. ‘En de papa is een van de weinige ouders die na elke vergadering een hartelijk praatje met ons komt slaan.’

De kracht van een netwerk

Bij het Plokkersheem en in de jeugdbeweging ondervond Tijs dat vakantie voor kinderen plezier, ontspanning en ook groei kan teweegbrengen. Hij wil dat dit voor zoveel mogelijk jongeren en kinderen mogelijk wordt. ‘Kinderen mogen niet uit de boot vallen omwille van financiële redenen of andere drempels. Maar er een paar dagen tussenuit trekken om eens iets totaal anders te beleven is jammer genoeg niet voor iedereen evident.’

"Moeilijke dynamieken in de klas kunnen verschuiven door er samen enkele tussenuit te zijn."

Op een netwerkavond, waar ook iemand was van Iedereen Verdient Vakantie, realiseerde Tijs zich dat samenwerking veel kansen inhoudt. ‘Het kan toch niet zijn dat sommige kinderen gewoonweg niet mee kunnen op vakantie. Ik ben hier nu anderhalf jaar op het Plokkersheem. Nu ik de werking goed onder de knie heb, wil ik graag onderzoeken wat we extra kunnen doen voor groepen die drempels ervaren.’ 

_{foto: Plokkersheem}

In gesprek met

Tijs Deheegher (25) is actief bij jeugdbeweging KSA en sinds anderhalf jaar coördinator van Het Plokkersheem in Watou.

Neergepend door

Eva De Groote dwaalt nieuwsgierig rond om mensen te ontmoeten en kleine verwonderingen in woorden te vatten. Met een voorgeschiedenis als organisator in de kunsten is ze vandaag onafhankelijk aan de slag als romanschrijver en verhalenvinder. 

Vraag aan kinderen welke kostbare herinneringen ze koesteren aan op kamp gaan, en ze vertellen verhalen over avonturen, op tocht gaan en samenzijn met vriendjes. Begeleid door jonge monitoren springen ze in belevenissen die thuis niet zomaar kunnen. Ze trekken kleren aan die mama liever niet wil dat ze dragen. Ze worden vies en schrobben zich weer blinkend schoon. Ze ontdekken dat ze buiten te lijntjes kunnen kleuren, en dat net buiten die ‘normale’ dingen verrassingen liggen. Dat helpt hen ontdekken wie ze zijn, waar ze plezier in hebben en hoe bijzonder het leven wel kan zijn.

Gil Géron ging op bezoek bij kinderen in de klas, kinderopvang en op vakantiekampen. Ze speelde en praatte met hen over op kamp gaan. Omdat ze wil begrijpen hoe kinderen kampen beleven, hoe volwassenen ernaar kijken en wat we met z’n allen kunnen doen om meer kinderen een heerlijke kampervaring te bieden.

Gil, wat ontdekte je zoal?

Gil: ‘Het verraste me dat het jeugdwerk maar oppervlakkig gekend is bij ouders en leerkrachten. De meesten komen niet verder dan de jeugdbeweging en de kampen van ziekenfonds. Nogal wat volwassenen hebben daar trouwens zelf amper ervaring mee en zien kampen en andere vakantie-activiteiten als alternatieve opvang in de vakantieperiodes. Dat is jammer, vind ik. Want het jeugdwerk is breed,  divers en op een bijzondere manier complementair aan het schoolse leven van kinderen.’

Waarin zit die complementariteit tussen onderwijs en jeugdwerk dan precies?

Gil: ‘In het reguliere onderwijs worden kinderen voorbereid op volwassen worden in een wereld die een buitensporige nadruk legt op succesvol zijn op de arbeidsmarkt. Van kinderen wordt al heel vroeg verwacht dat ze presteren. Hun prestaties worden bovendien voortdurend beoordeeld.

"In het jeugdwerk wordt ook geleerd, maar op een andere manier. Zonder oordeel van volwassenen over hun prestaties."

Kinderen vinden op kamp vrijheid in gedachten en doen. Ze leven samen met andere kinderen en jongeren. Ze trekken hun plan op avonturen. Ze ontdekken hun talenten en persoonlijkheid in het dingen doen. Daar is geen oordeel van volwassenen over wat ze goed kunnen voor ‘later’. Het jeugdwerk draait niet om presteren, maar om beleven. Beleven vindt plaats in het moment zelf. Net die nadruk op beleven zonder prestatiedwang geeft kinderen ontwikkelingskansen die ze in het onderwijs niet vinden.’

Wat leren kinderen op kamp wat niet op school geleerd wordt?

Gil (lacht): ‘De afwas doen, hun kamer dweilen, het toilet schoonhouden: dat zijn vaardigheden die ze nodig hebben, maar waarmee ze amper nog oefenen. Maar ze leren bijvoorbeeld ook omgaan met verveling. Dat is best bijzonder, in een tijd waarin de aandacht van kinderen benomen is door school, buitenschoolse activiteiten en schermtijd.  In die nieuwe ervaring van open tijd vinden kinderen  kansen om hun gedachten de vrije loop te laten. Zo leren ze reflecteren op wat ze meemaken, wie ze zijn en waar ze van dromen. Ze leren dingen als flexibel zijn, vertrouwen op anderen, rekening houden met elkaar en omgaan met onverwachte dingen. Op kamp en in jeugdactiviteiten is leren gericht op het proces. Niet op de prestatie, het product.

Bovendien zijn er ook wel cognitieve vaardigheden die je makkelijker leert in het jeugdwerk dan op school. Een eigen mening vormen is daar een voorbeeld van. Het is moeilijk een eigen visie te vormen als je kennis moet reproduceren om goeie punten te krijgen. Bovendien merkte ik in de klas geregeld dat tussen de lijnen door het leven-zoals-we-denken-dat-het-is bestendigd lijkt. Dat we kinderen inpassen in volwassen beelden over wat zogenaamd normaal is.’

Hmm, dat klinkt als een sterke stelling. Vertel me meer.

Gil: ‘Een voorbeeld: een leerkracht vraagt aan de kinderen om een brief aan papa te schrijven. Maar wie zegt dat elk kind een papa heeft waar het aan brief aan kan schrijven? Onbewust blijven we vertrekken vanuit het idee dat elk kind leeft in een gezin. Dat bovendien zo’n gezin een mama en papa heeft. Terwijl kinderen vandaag in heel verschillende gezinssituaties opgroeien.

"Echte diversiteit groeit uit het respect voor het unieke van elk kind en de context waarin het leeft."

Op een ander moment vroegen we kinderen iets te tekenen over vakantie. Een positieve of negatieve ervaring, alles mocht. Een van de kinderen wilde geen negatieve ervaring tekenen, maar er wel over vertellen. Misschien was het voor dat kind te moeilijk, omdat een beeld op papier iets zou vastzetten? Ook daar leerde ik: we geven kinderen misschien nog te vaak opdrachten vanuit onze eigen leefwereld. Maar wat voor mij werkt, werkt daarom niet voor dit kind.

Voor mij gaat het over kunnen spelen met diversiteit. Dat groeit uit respect voor het unieke van elke persoon en de context waarin die leeft. Zijn we klaar om bedachtzaam met die superdiversiteit om te gaan? Ik twijfel. En ik hoop.’

Vertel me over jouw hoop.

Gil: ‘Nu lijkt ontwikkeling vooral gericht op kinderen voorbereiden om later succesvol mee te kunnen draaien in het arbeidsproces. Ik zou dat willen omkeren. Ik droom ervan dat kinderen het boeiende geschenk van hun leven kunnen ontdekken. Dat ze hun talenten ontplooien en hun dromen kunnen volgen. Dat ze mogen ontdekken wat ze nodig hebben om gelukkige mensen te worden. Want het leven is zo boeiend, zo prachtig!’

Als je jouw ontdekkingen en je hoop aan elkaar koppelt, waar hebben we dan nu werk te doen?

Gil: ‘Het jeugdwerk is een waardevolle plek waar kinderen de volheid van het leven kunnen ontdekken. Die boodschap zou dichter bij leerkrachten en ouders mogen komen, vind ik. We moeten hen kansen geven om het jeugdwerk van nabij te zien en te beleven. Dan kunnen zij die mooie wereld openen voor hun kinderen.

"Als ouders en leerkrachten het jeugdwerk van nabij kunnen beleven, kunnen zij die mooie wereld openen voor hun kinderen"

Ik wil die taak niet zomaar naar het onderwijs doorschuiven. Het jeugdwerk heeft daar ook een rol in op te nemen. Daarom is het goed dat de sector zich meer bewust wordt van haar unieke waarde in het leven van kinderen en jongeren. Dat ze niet te losjes omspringen met concepten die uit andere levensdomeinen komen aanwaaien. Ik geef een voorbeeld: het competentie-denken lijkt hier en daar door te dringen in het jeugdwerk. Ik denk dat we daar voorzichtig moeten mee zijn. Voor we het weten, belanden we in een jeugdwerk dat haar werk zal toetsen in termen van presteren en resultaten.

Ooit wil ik wakker worden in een samenleving die diversiteit viert als de unieke schoonheid van het leven. Met ouders, scholen en jeugdwerk die elk op een unieke manier ruimtes creëren waarin kinderen het leven kunnen exploreren. Zodat kinderen hun eigen plekje in de wereld kunnen vinden.’

In gesprek met

Gil Géron heeft een voorliefde voor taal en verhalen. Met haar centrum voor leesbevordering Narrata brengt ze verhalen tot bij kinderen en hun ouders. Tot vorig jaar werkte ze in het jeugdwerk, eerst als coördinator bij Crefi, later bij Koning Kevin.  Op vraag van het netwerk Iedereen Verdient Vakantie ging ze op onderzoek naar vakantie- en kampervaringen van kinderen. Via muziek, verhalen, creatief werk en toneel haalde ze verhalen van kinderen naar boven. Tijdens die rondreis door Vlaanderen sprak ze ook met leerkrachten, ouders en monitoren in het jeugdwerk.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.