Oostende meent het. Elk kind verdient een heerlijke vakantietijd en een volwaardige deelname aan vrijetijdswerking. Al jaren timmert de stad aan een inclusieve, respectvolle en aandachtige vakantie- en vrijetijdswerking waar kinderen in armoede of met een beperking net zoveel kansen krijgen. De speelpleinwerking en Grabbelpas gooiden hun sterkten samen tot De Speelcompagnie. In De Wegwijzer krijgen gezinnen op één plek alle informatie over vrijetijds- en vakantiekansen. En mensen als Lange Leo dragen er zorg voor dat kwetsbare kinderen niet losgelaten worden. We polsten naar de aanpak en succesfactoren bij directeur Kinderopvang, Jeugd, Onderwijs en Sport Vicky Pettens. Met één doel: jou inspireren om in je eigen gemeente een steen te verleggen. Omdat elk kind recht heeft op een heerlijke vakantietijd.

Twee jaar geleden gooide de Stad Oostende het roer van haar vrijetijdswerking om. Voorheen beleefden kinderen in armoede en kinderen uit middenklasse gezinnen hun vakantietijd de facto in verschillende werelden: de ene groep hoofdzakelijk in speelpleinwerking Duin en Zee, de meer bemiddelde kinderen vonden hun weg naar de Grabbelpas. ‘Daar hebben we tabula rasa mee gemaakt. We gooiden de sterkten van beide werkingen samen en creëerden De Speelcompagnie’, vertelt Vicky. 

De Speelcompagnie: inclusief en dichtbij

De Speelcompagnie is er voor kinderen van 2,5 tot 15 jaar. In de lange schoolvakanties strijkt die neer in elke wijk. Tijdens de herfst- en krokusvakantie kunnen kinderen overal op de bus stappen die hen naar een centrale speelplek brengt. De dagprijs bedraagt 4 euro per kind. Inclusief warme maaltijd en uitstappen. Vicky: ‘Ja, we slagen erin om kinderen in armoede te bereiken. 19% van de kinderen komt bij De Speelcompagnie terecht na doorverwijzing door sociale organisaties. Wij factureren hen dan de dagprijs, die zij geheel of gedeeltelijk voor hun rekening nemen. Een opvoedingsconsulent van CAW draait mee in De Speelcompagnie. Lange Leo, zo noemen de kinderen hem, is een vertrouwenspersoon voor kinderen en hun ouders. Hij legt de brug tussen vrije tijd en hulpverlening.’

De Wegwijzer: alle info, pro-actief aangeboden op één plek

Een ander initiatief, De Wegwijzer, startte vanuit onderwijs, met als doel gezinnen te helpen bij de aanvraag van hun studietoelage. Intussen breidde De Wegwijzer haar aanbod uit naar het thema vrijetijd. Elke bezoeker krijgt spontaan het hele pakket aan mogelijkheden mee: van de stedelijke vrijetijdswerking, over deelname aan sportclubs en vakantie. Ook Rap op Stap, een sociaal reisbureau, is in De Wegwijzer ingebed. Vicky: ‘Eén loket, dat betekent voor ons ook slechts één keer dat mensen hun verhaal moeten doen, één keer toetsen of mensen recht hebben op sociale tussenkomsten voor bijvoorbeeld terugbetaling van het lidgeld bij een sportclub. Een social coach sensibiliseert en begeleidt sportclubs om kwetsbare kinderen kansen te geven en volgt kinderen op die plots wegblijven of het moeilijk hebben in de groep. Wat we zien: er gaan voor kwetsbare kinderen een reeks mogelijkheden open op vlak van vakantie, sport, cultuur en vrijetijd.’

Hoe kan het zich ontwikkelen?
Acht inzichten die werken

‘Het is heerlijk om te zien dat onze inspanningen zich spontaan vermenigvuldigen. Overal beginnen mensen de aandacht voor kwetsbare kinderen op te nemen en evident te vinden’, zegt Vicky. Wat maakt dat het begint te werken? Vicky ziet een achttal factoren, die elkaar versterken. Lokale besturen die willen werken aan een inclusief, welkom en warm vrijetijdsbeleid kunnen er hun voordeel mee doen:

1. Ten eerste: Je moet het willen. Er van wakker liggen. Het lokale bestuur én organisaties moeten er echt achter staan en ervoor willen gaan.
2. Leg je eigen aanbod onder de loep: zijn we laagdrempelig genoeg bezig? Wees zelf ook een voorbeeld. Soms denken we dat we 'goed' bezig zijn, maar missen we drempels die toch aanwezig zijn.
3. Verbind sectoren, mensen en hun inspanningen. Vrijetijd en hulpverlening zijn vaak gescheiden werelden. Je kunt niet zomaar verwachten dat ze bovenop hun kerntaak spontaan inspanningen doen om het water te overbruggen. Die brug moeten wij als lokaal bestuur helpen leggen.
4. Zoek advies bij en samenwerking met armoedeverenigingen. Zij weten wat werkt en wat er beter anders moet. Laat mensen hun trots en onderzoek samen wat wél mogelijk kan worden.
5. Durf loslaten wat je nu doet. Bekijk wat je doet vanuit de positie van de kinderen en gezinnen. Echt inclusief werken gaat verder dan inspanningen doen op vlak van kostprijs, vervoer, taal of administratieve procedures. Zoek ook oplossingen voor drempels waarvan je het bestaan pas ontdekt door zorgzaam te luisteren.
6. Kijk aandachtig naar wat er gebeurt. Houdt de sportvereniging het vol? Hebben ze het ergens lastig mee? Blijft het kind met plezier komen? Ondersteun waar nodig, want de meeste verenigingen draaien op vrijwillige inzet.
7. Respecteer de eigenheid van elke aanbieder van sport, vakantie en vrijetijd. We kunnen hen niet opleggen dat ze inclusief moeten werken. We moeten verbinding zoeken, kansen geven, handvaten bieden. Dat is een belangrijke rol die een lokale overheid kan opnemen.
8. Zorg dat je partners meedenken. Geef verhalen en getuigenissen een plaats. Laat zien hoe de ander denkt, hoe anders diens kijk op de wereld kan zijn. Een moeder die vertelt dat ze er niet in slaagt haar kind op tijd af te zetten aan de speelpleinwerking omdat ze eerst nog twee andere kinderen ergens moet brengen en dan drie bussen moet nemen: dat legt de brug. Dan denken mensen van organisaties en verenigingen ‘mee’ in plaats van ‘over’.

Nu jij?

Vrijetijd en vakantie voor kinderen blijkt een hele dankbare insteek voor elk lokaal bestuur dat wil bouwen aan een lokale gemeenschap die inclusief denkt en handelt. Vicky: ‘Wie geen affiniteit heeft met de leefwereld van mensen in armoede, oordeelt soms makkelijk en scherp. In de beweging die wij hebben ingezet, is die schuldvraag afwezig. We werken voor kinderen. En je kunt gewoon geen schuld bij een kind leggen.’

Zet ze in gang, die beweging. Begin bij kinderen. Gun ze een heerlijke vakantietijd.

In gesprek met

Vicky Pettens is directeur Kinderopvang, Jeugd, Onderwijs en Sport in de stad Oostende. Naar aanleiding van het onderzoek ‘Oh nee, vakantie’ van Demos, gaf onderzoeker Kris Devisscher haar beleid op vlak van vrijetijd en vakantie voor kwetsbare kinderen aan als een inspirerende praktijk. We belden voor een korte reactie, en kregen een bevlogen verhaal vol ideeën en inzichten over ons heen. Héérlijk. Keep up the good work, Vicky!

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.