Stel je je draagkracht voor als een emmer. Wat erin kan, kan je dragen. Hoe minder zwaar je emmer is, hoe makkelijker het wordt om hem vast te houden. Verdriet, woede, pijn, onmacht, angst en eenzaamheid zijn het water in de emmer. De ruimte tussen spiegelvlak van het water en de rand van de emmer is je levenskwaliteit. Levenskwaliteit als ademruimte. Hoe meer water verdampt, hoe meer ademruimte je krijgt. Mogen zijn zoals je bent en ervaren dat iemand naar je luistert, is de warmte die het water kan doen verdampen. We praten erover met Mieke Deblaere. Mieke was ‘Oor’ in het grootschalig luisteronderzoek van Steunpunt Vakantieparticipatie. ‘Oor zijn had tot gevolg dat mijn concept van een goed gesprek wezenlijk veranderde’, zegt ze.

Ruim dertig ‘Oren’ luisterden het afgelopen jaar naar meer dan 1000 verhalen over hoe we in Vlaanderen vakantie mogelijk maken voor elkaar. In de opleiding die daaraan vooraf ging, leerde Mieke de waardigheidspraktijken kennen: luisteren zonder oordeel, advies of applaus. En ook: open staan om bewogen te worden in een gesprek, zonder verwachtingen en met veel ruimte voor het verhaal van de ander. 

Mieke:

" Vroeger struikelde ik tijdens een gesprek geregeld in de valkuil van mijn eigen verhaal te vertellen of advies te geven.

"Zo dacht ik dat een goed gesprek was: iemand vertelt iets, jij vertelt iets. Dat probeer ik nu niet meer te doen. Ik luister."

Ik herinner me een dierbaar moment waarin ik de kracht van stilte aan het werk voelde. Ik wandelde naast een vrouw wiens paarden bij mij in de buurt op de weide staan. We wisselden wel vaker wat woorden uit. Die dag liet ik het gewoon stil zijn, zonder iets te willen. Plots kwam er verdriet bij haar boven. Huilend vertelde dat ze die tranen vaak voelt opkomen, maar dat ze er anderen niet mee lastig wil vallen. ‘Ik mijd mensen’, zei ze. Ze vertelde dat ze makkelijker contact heeft met dieren. Toen heb ik ervaren dat het anders spreken mijn houding was geworden. Ik praatte het verdriet niet weg. Ik luisterde gewoon.

Ik ervaar dat verdriet zwaarder wordt wanneer we bang zijn om andere mensen ermee te belasten. Ik leef met chronische pijn. Je wil geen belasting zijn voor anderen, dus ga je dat wegsteken. Je wil geen medelijden, want dat duwt je nog dieper in de miserie. Mijn emmertje werd lichter door oud verdriet te verwerken in gesprek met hulpverleners. Daardoor is er nu meer ruimte. In die ruimte kan ik de pijn in mijn lijf beter dragen. Soms vergeet ik de pijn zelfs helemaal. Het is er gewoon, zonder last. 

Er moet plaats zijn voor verdriet, vind ik. Wie dat mag ervaren, kan sterker worden. Daarom is luisteren zo belangrijk. Luisteren zonder oordeel of advies is een geschenk. In zulke gesprekken groeit gelijkwaardigheid en respect. Er-zijn is dikwijls al genoeg. In zo’n samenzijn, waar ook stilte zijn werk kan doen, kan ademruimte ontstaan. Dan wordt de emmer minder vol.

Ik heb het me de laatste tijd ook vaak afgevraagd:

"Hoe kan je van mensen in armoede verwachten dat ze hun problemen het hoofd bieden als er in hun emmer geen ruimte meer over is?"

Het ‘Oor’ zijn, inspireerde me in mijn vrijwilligerswerk in het Rap op Stap kantoor in Denderleeuw. De waardigheidspraktijken werden de basis van hoe ik daar werk. Ik luister en stel vragen om te onderzoeken wat belangrijk is voor de mensen.

Onlangs ontmoette ik er een gezin dat droomde van een vakantie in Center Parcs. Ze keken in de gids van Vakantieparticipatie, zagen de kostprijs en besloten dat vakantie niet binnen hun bereik lag. Ik stelde dan vragen over waarom ze naar Center Parcs wilden. En toen kwam het: ze wilden dat de kinderen zich konden amuseren, dat ze veilig konden spelen, dat ze konden zwemmen. Ze wilden graag samen in een huisje verblijven en als ouders ook een beetje ruimte hebben om te ontspannen. Toen zochten we in de gids naar andere mogelijkheden. Uiteindelijk gingen ze wel met vakantie, in de Lage Kempen in Limburg. Achteraf hoorde ik dat het heerlijk was.

De essentie is eigenlijk simpel: goed luisteren, zonder verwachtingen en wat je hoort, helpen vertalen naar dingen die wel mogelijk zijn. Die houding komt van pas in gezinnen, onder vrienden, in de zorg en de hulpverlening. Maar ook de sector toerisme kan er rijker van worden. Baliemedewerkers, iemand die de kamer poetst, managers van verblijfsplekken: wie open staat voor een ander, luistert en pas advies geeft als het gevraagd wordt, maakt echt een verschil in de beleving van mensen.

"Ik droom van een samenleving waarin we allemaal wat extra ademruimte maken voor elkaar." 

Dat we een ander wél durven belasten met wat zwaar weegt in ons leven. Dat we wat eerlijker durven zijn ook. Als het niet gaat, dan gaat het niet. Als je ademruimte nodig hebt, dat je die dan eerst probeert te creëren en daar hulp bij vraagt. Daar wil ik aan bijdragen. Niet door te preken. Wel door het zelf te doen. En ik geef graag toe: daar word ik zelf ook rijker van. "

In gesprek met

Mieke Deblaere is vrijwilliger bij De Stroom, een vrijetijds- en vakantieorganisatie voor mensen met een beperking in Kortrijk. In 2017 werd Mieke ‘Oor’ in het grootschalig luisteronderzoek van het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Sindsdien werd ze ook vrijwilliger in het Rap op Stap kantoor van Denderleeuw en bij de Grote Routepaden.  Mieke heeft EDS (Ehlers Danlos Syndroom), een erfelijke aandoening van het bindweefsel. Daardoor heeft ze chronische pijn, die ze draaglijk probeert te houden door een goed evenwicht tussen beweging en rust. Stress vermijden is een must, om voldoende ademruimte te hebben om met haar ziekte om te gaan.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.