‘Als ik hoor dat mensen vanuit Aalst naar Plopsaland gaan met de bus, ouders met kinderen die godbetert drie tot vier uur op de bus zitten, dan vraag ik me altijd af: hoe heb je het er in godsnaam voor over?’ Voor Karel De Rudder, UiTPAS - medewerker bij Cultuurnet Vlaanderen zeggen anekdotes als deze alles over de kern achter het recht op vakantie. Die kern noemt Karel: verlangen. Verlangen om – net als alle andere mensen – gewoon van vakantie te kunnen genieten. Daarom blijft het nodig om alle resterende drempels tot vakantie en vrijetijd weg te halen. Om geen andere reden dan die ene essentiële: vrijetijd en vakantie is genieten. En genieten is een belangrijk stuk van ’t leven.

Dat mensen niet meer zouden moeten pleiten, smeken en plooien voor hun recht op vakantie, maar zich gewoon mogen overgeven aan verlangen, dromen en genieten van vakantie: daar is het Karel om te doen. Dus moeten alle drempels en alle vormen van – vaak goedbedoeld – paternalisme eruit.

Om met het paternalisme te beginnen: vakantie is een doel-als-doel.

Gewoon op vakantie kunnen moet genoeg zijn. Een doel-als-doel. Niet een doel-als-middel om achteraf weer beter tegen ’t leven te kunnen. Niet omdat het goed voor je is, of omdat het je sterker maakt om later werk te vinden. Karel: ‘Dat kunnen fijne neveneffecten zijn, maar nooit de ultieme reden om iemand wel of geen vakantiekansen te bieden.’

“De schone kant van ’t leven bestaat toch uit rondlopen, rondkijken, samenzijn, genieten. Vakantie, da’s daarom gewoon een stuk van het leven.”

Onder de woorden van Karel klinkt een niet mis te verstane vraag aan mensen die mee beslissen over vakantiekansen voor mensen in armoede: kan en wil je ’t mee mogelijk maken, gewoon omdat vakantie bij het leven hoort? Wil je die voor-wat-hoort-wat gedachte loslaten? Aan jou wordt toch ook niet gevraagd wat vakantie je oplevert?

De drempels dan

Dat er nog te veel mensen zijn die geen vakantieplannen maken, zegt hoegenaamd niets over hun al dan niet verlangen naar vakantie. Het zegt alles over drempels die hen in de weg staan. De kostprijs en de verplaatsing bijvoorbeeld, om de twee meest voor de hand liggende maar even te noemen. Maar ook dat mensen in armoede elk jaar opnieuw moeten bewijzen of ze nog recht hebben op korting of een bijdrage van het OCMW. Elk jaar opnieuw aan een hulpverlener moeten vragen of vakantie er inzit:  het maakt mensen klein. Karel: ‘Dat kan een vernederende ervaring zijn, die mensen liever niet doormaken. En dan wordt het een drempel.’

Drempels wegnemen is waardigheid respecteren

We zijn in Vlaanderen wel goed bezig om die drempels weg te werken. Het systeem van Vakantieparticipatie, waarbij partner-organisaties de verantwoordelijkheid nemen dat de kortingen bij de juiste mensen terecht komen, is een stap in de goede richting. UiTPAS is dat ook. Beide systemen zorgen ervoor dat mensen in armoede kunnen deelnemen zonder dat zichtbaar is voor anderen dat zij recht hebben op een korting. Dat schakelt het risico uit dat mensen in situaties komen die hun waardigheid aantast.

Het werk is nog niet gedaan

‘Een volgende stap zou kunnen zijn dat mensen hun korting op daguitstappen niet meer vooraf moeten aanvragen. Dat ze - net als andere gezinnen - op een mooie zomerdag kunnen vertrekken en korting krijgen aan de kassa van een attractie, zegt Karel.  Voor UiTPAS hoopt Karel tegen het einde van dit jaar een grote stap voorwaarts gezet te hebben. Cultuurnet werkt aan een koppeling tussen UiTPAS en de kruispuntbank. Dan wordt het verkrijgen van kortingstarieven op vrijetijdsactiviteiten weer minder belastend voor mensen. Karel: ‘Ja, dat wordt mooi. Eén keer aanmelden, en dan kan je erop vertrouwen dat je krijgt waar je recht op hebt. Dat scheelt een hoop gedoe. Die energie kunnen mensen dan richten op het uitkijken naar, plannen en beleven van cultuur, vrijetijd en vakantie.’

_{Foto header: (c) Karel De Rudder}

In gesprek met

Karel De Rudder werkt bij CultuurNet Vlaanderen en bouwt er mee aan de verspreiding van de UiTPAS in een groeiend aantal Vlaamse gemeenten. De UiTPAS moedigt mensen aan deel te nemen aan vrijetijd en culturele activiteiten in eigen buurt. UiTPAS combineert een voordelenprogramma voor iedereen, met financiële kortingen voor mensen in armoede. Zo kunnen ze makkelijker en zonder stigmatisering deelnemen aan het vrijetijdsleven.

Een UiTPAS tegen kansentarief aanvragen doe je bij het OCMW, sociale dienst, de Welzijnsschakel van jouw gemeente of rechtstreeks bij een aantal vrijetijdsorganisaties. Dit wordt lokaal bepaald. Kijk op de website van Cultuurnet om te ontdekken of jouw gemeente ook een UiTPAS uitgeeft.  Op 8 juni 2017 werd de 100.000ste UiTPAS uitgereikt.

Neergepend door

Griet Bouwen is Storyweaver voor het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Ze houdt van een hartelijk gesprek en stelt graag vragen die een verschil maken. Heb je zelf een verhaal dat je graag deelt? Contacteer onze redactie en zet je verhaal kracht bij.